(Неофицијално резиме) 

Конвенцијата за правата на детето (КПР) е најстариот универзално прифатен инструмент за човекови права, ратификуван од секоја земја во светот, освен две. Конвенцијата го вклучува целиот спектар на човекови права - граѓански, политички, економски, социјални и културни права на децата, во еден единствен документ. Конвенцијата беше усвоена од Генералното собрание на ОН на 20 ноември 1989 годинаи стапи на сила во септември 1990 година.

Конвенцијата во 41 член ги наведува да бидат почитувани и заштитени човековите права и за секое дете на возраст под осумнаесет години.

Член 1

Дефинирање на дете како “секое човечко суштество на возраст под осумнаесет години “, освен ако националниот закон смета дека мнозинството го постигнува на помала возраст.

Член 2

Правата што се штитат во Конвенцијата ќе бидат обезбедени без никаква дискриминација.

Член 3

Во сите акции што се однесуваат на децата, најдобриот интерес на детето ќе биде од примарна важност.

Член 5

Државата треба да ја почитува одговорноста, правата и обврските на родителите или поширокото семејство.

Член 6

Секое дете има вродено право на живот.

Член 7

Детето има право на име, да се стекне со државјанство и да ги знае и да добие грижа од своите родители.

Член 8

Детето има право на идентитет и националност.

Член 9

Детето има право да не биде одделено од своите родители, освен во најдобар интерес и со судска постапка.

Член 12

Детето има право да ги искаже своите ставови за сите прашања што влијаат на него / неа и на ставовите на детето треба да им се даде соодветна тежина.

Член 13

Детето има право на слобода на изразување, вклучувајќи го и правото да бара, прима и пренесува информации и идеи од секој вид.

Член 14

Правото на детето на слобода на мисла, совест и религијата треба да се почитува. 

Член 15

Детето има право на слобода на здружување и мирно собирање.

Член 16

Ниту едно дете нема да биде подложено на произволно или незаконско мешање со неговата / нејзината приватност, семејство, дом или преписка; детето треба да бидат заштитено од незаконски напади на неговата / нејзината чест и репутација.

Член 17

Државата го обезбедува правото на детето да има пристап до информации и материјали од национални и меѓународни извори

Член 18 

Родителите имаат главна одговорност за воспитувањето и развојот на детето.

Член 19

Државата ги презема сите законски, административни, социјални и образовни мерки за заштита на детето од сите форми на физичко или ментално насилство, повреда, злоупотреба, занемарување, малтретирање или експлоатација

Член 24 

Детето има право на највисок степен од достапната здравствена заштита, со акцент на примарната здравствена заштита, развојот на превентивната здравствена заштита.

Член 26 

Детето има право да користи социјална сигурност.

Член 27 

Детето има право на животен стандард кој ќе дозволи физички, ментален, духовен, морален и социјален развој. 

Член 28 и 29

Детето има право на образование. Државата треба да го направи основното образование задолжително, достапно и слободно за сите и да поттикнува развој на различни форми на средно образование, и да ги прави достапни за секое дете. Училишната дисциплина да се спроведува на начин што е во согласност со достоинството на детето. Образованието треба да биде насочено кон развој на личноста, талентите и способностите на детето, почитување на човековите права и основните слободи, одговорен живот во слободно општество во дух на мир, пријателство, разбирање, толеранција и еднаквост,развојот на почитувањето на природната средина. 

Член 30

Детето има право да ужива во сопствената култура. 

Член 31

Детето има право на одмор и слободно време, да игра и слободно да учествува во културниот живот и уметноста. 

Член 32

Детето треба да биде заштитено од економска експлоатација и од вршење на работа која е опасна за неговиот / нејзиниот живот и развој.

Член 33

Детето треба да биде заштитено од недозволена употреба на опојни дроги.

Член 34

Детето треба да биде заштитено од сите форми на сексуална експлоатација и сексуална злоупотреба, употреба на деца во проституција или други незаконски сексуални практики, во порнографски изведби и материјали.

Член 38

Државата ќе ги преземе сите можни мерки за заштита и грижа за деца погодени од вооружен конфликт.

Член 40 и член 37

На секое дете обвинето дека сторило кривично дело или криминал треба да му се гарантира презумпцијата на невиност додека не се докаже за виновно, да има правна помош во презентирањето на неговиот / нејзиниот случај, и да не биде принудено да сведочи или да признае вина,неговата / нејзината приватност целосно да се почитува, да се постапува на начин соодветен на нивната возраст, околности и благосостојба. Ниту драконска казна, ниту доживотен затвор без можност за ослободување, не треба да се изрече за прекршоци извршени од деца на возраст под 18 години.

Целосниот текст на Конвенцијата и Факултативните протоколи може да се консултираат и да се преземе од многу Интернет страници, како што се УНИЦЕФ (www.unicef.org/crc)

Извор: Центар за човекови права на ООН и народно движење за учење на човековите права www.pdhre.org