Інструкцыі

Абмалюйце сцэну дзеяння: праводзіцца конкурс на самы лепшы маладзёжны экалагічны клуб у горадзе (школе або класе). Кожны ўдзельнік прадстаўляе нейкую маладзёжную групу, і спаборніцтва павінна выявіць тую, якая пяройдзе на наступны этап конкурсу. Мэта складаецца ў тым, каб набраць максімальна магчымую колькасць балаў.
1. Папрасіце ўдзельнікаў разбіцца на групы па 5 чалавек і сесці ў невялікія кругі.
2. Чатыры чалавекі будуць іграць ролі прадстаўнікоў чатырох маладзёжных клубаў-канкурэнтаў, а пяты – ролю суддзі-сакратара. Растлумачце, што сакратар вядзе лік, з'яўляецца суддзёй і адказвае за падачу сігналу аб пачатку гульні ў кожным раўндзе. Ён нясе адказнасць за вядзенне пратакола гульні і сочыць за выкананнем устаноўленых правілаў.
3. Папрасіце кожную групу вырашыць, хто будзе суддзёй-сакратаром.
4. Раздайце копіі інструкцый суддзям-сакратарам у кожнай групе. Папрасіце зачытаць іх членам групы і пераканацца, што гульцы ведаюць, як гуляць, і разумеюць правілы налічэння балаў. Размясціце табліцу вынікаў (пратакол) так, каб кожны мог яго бачыць і сачыць за лікам падчас гульні.
5. Калі ўсе групы будуць гатовы, можна згуляць трэніровачны раўнд. Калі ўсім будзе ясна, што і як трэба рабіць, то конкурс можа пачынацца.
6. Калі групы згуляюць усе 10 раўндаў, папрасіце суддзяў-сакратароў падлічыць агульныя балы іх груп і адзначыць самыя высокія і самыя нізкія індывідуальныя паказчыкі. Затым пераходзьце да аналізу і абмяркуйце, як прайшла гульня і што новага даведаліся ўдзельнікі, спачатку ў малых групах, а затым у агульнай.

Аналіз і ацэнка

Папрасіце ўдзельнікаў малых груп разгледзець наступныя пытанні:

• Хто атрымаў найбольшую колькасць балаў? Як вам удалося перамагчы?
• Хто атрымаў найменшую колькасць балаў? Як вы сябе адчуваеце?
• Хто-небудзь адчувае сябе падманутым? Чаму?
• Ці заключалі вы якія-небудзь пагадненні перад раўндамі 5, 8 і 10? Што гэта былі за пагадненні?
• Хто-небудзь парушыў пагадненне? Чаму?

Затым пераходзьце да агульнага абмеркавання:

• Папрасіце суддзяў-сакратароў абвясціць самы высокі і самы нізкі індывідуальны паказчык і агульную колькасць балаў, якія набрала група. Запішыце гэтыя лічбы на дошцы.
• Якая група набрала самую вялікую агульную колькасць балаў? Ці былі ў гэтай групе гульцы, якія супрацоўнічалі дзеля агульнай справы, ці, наадварот, падманвалі?
• Як гэта гульня суадносіцца з рэальнасцю? Прывядзіце канкрэтныя прыклады.
• Калі людзі згаджаюцца прыняць меры па абароне навакольнага асяроддзя, як мы можам пераканацца, што ўсе бакі на самай справе вядуць сумленную гульню?
• Ці ёсць сэнс у тым, каб адна група стала «самай экалагічнай» за кошт іншых?
• Адной з прычын таго, што палітыкам не ўдалося дасягнуць пагаднення па выкідах CO2 на 15-й канферэнцыі бакоў (COP 15) у рамках Сусветнайкліматычнай канферэнцыі ў 2009 годзе, была адсутнасць адзінства наконт механізмаў праверкі. Ці атрымалася б у іх дамовіцца, калі б яны зрабілі «крок назад» і перанеслі сваю ўвагу з практычных дэталяў на тыя правы чалавека, якія пры гэтым парушаліся? Абмяркуйце гэта пытанне.
• Якія правы больш за ўсё звязаны са змяненнем клімату? Якія правы парушаюцца пры гэтым?
• Прымаючы да ўвагі, што бедныя краіны больш за іншых пакутуюць ад змены клімату, а багатыя краіны парадзілі гэту праблему, як вы думаеце, які шлях можна было б абраць у якасці сумленнага спосабу дасягнення справядлівасці?
• Існуючыя мадэлі змены клімату прадказваюць рост суровых пагодных з'яў, а гэта азначае, што мільёны людзей застануцца без прытулку. Як ваша краіна рэагуе на гэта?
• Ці зможа адукацыя ў галіне правоў чалавека адыграць станоўчую ролю ў барацьбе са змяненнем клімату? Калі так, то якім чынам?

Парады для фасілітатараў

Вынік гульні пакажа, што тыя групы, дзе гульцы супрацоўнічалі, атрымалі больш высокія балы, у той час як тыя групы, дзе хтосьці звярнуўся да падману, атрымалі больш нізкія агульныя ацэнкі; іншымі словамі, атрымліваецца, што чалавек можа рабіць нешта вельмі добра для сябе, але за кошт іншых. Сутнасць навучання ў гэтым выпадку заключаецца ў тым, каб паказаць, што, калі людзі супрацоўнічаюць, то яны ўсе разам маюць шанцы на выйгрыш.

Пры абмеркаванні недахопаў добраахвотных пагадненняў і плюсаў і мінусаў урадавых дырэктыў і законаў вы можаце спытаць удзельнікаў, што яны думаюць пра інфармацыйныя кампаніі, якія ставяць мэтай заручыцца падтрымкай выбаршчыкаў для прыняцця мер, якія могуць быць непапулярнымі, але неабходнымі. Разгледзьце такі прыклад: некалькі гадоў таму група «Чыстая Брытанія» правяла кампанію «Мая маленькая абгортка ўжо нічога не зменіць». Была паказана вуліца, заваленая абгорткамі ад цукерак, многія з якіх мелі таблічкі з надпісамі «Я ўжо нічога не змяню». Што б вы падумалі, убачыўшы такі плакат?

• Калі я прыкладу намаганні і аднясу сваё смецце дадому, вуліцы стануць трохі чысцей, і гэта можа быць добрым прыкладам для іншых (гэты варыянт мог бы даць вынік «1 вялікі палец» і «3 простыя пальцы»).
• Калі некаторыя з нас зробяць гэта, толку ад гэтага будзе не вельмі многа, і зусім яго не будзе, калі іншыя людзі будуць пакідаць пасля сябе ўсё больш смецця («2 вялікія пальцы» і «2 простыя пальцы»).
• Калі мы зможам пераканаць большасць людзей клапаціцца аб чысціні вуліц, на вуліцах будзе чысцей. Але заўсёды знойдзецца хтосьці, хто будзе працягваць смеціць і ў той жа час атрымліваць асалоду ад чысціні вуліц, якой дабіліся іншыя людзі. Дык чаму яны павінны карыстацца «ільготным праездам»? («3 вялікія пальцы» і «1 просты палец»).
• Чаму я павінен нешта рабіць, калі ніхто іншы рабіць гэтага не будзе? («4 простыя пальцы»).

Добрым прыкладам можа быць і сітуацыя «Мой маленькі аўтамабіль нічога не зменіць» (калі гаворка ідзе аб скарачэнні выкідаў CO2) або«Калі я буду сушыць сваю вопратку з дапамогай сушылкі, а не развешваць яе ў двары, гэта нічога не зменіць» (у справе эканоміі энергіі). Вам варта знайсці прыклад, які будзе лепш зразумелы вашай групе.
У многіх гарадах штрафуюць тых, хто кідае смецце на вуліцах і дазваляе сабакам забруджваць тратуары; добраахвотныя акцыі тут не працуюць. Неабходна нейкае ўрэгуляванне гэтай сферы. Адным з ключавых недахопаў Капенгагенскага пагаднення – выніку канферэнцыі COP 15 – стала менавіта тое, што не былі прадугледжаны строгія метады маніторынгу і верыфікацыі выкідаў CO2.

Прапановы па далейшай працы

Магчыма, група захоча разгледзець эфектыўнасць розных відаў санкцый і пакарання для тых, хто парушае правілы ў сям'і, школе, маладзёжнай групе або супольнасці. Якія найбольш эфектыўныя спосабы маглі б прымусіць людзей захоўваць правілы?

Падкажыце ўдзельнікам, што лепшым спосабам дасягнення высокіх паказчыкаў можа стаць загад «усім пагуляць на пальцах». У рэальнасці аналагам такога загаду маглі б стаць дырэктывы і распараджэнні ўрада, які б, напрыклад, загадаў усім перастаць вадзіць аўтамабіль (для зніжэння выкідаў СО2) або глядзець тэлевізар не больш за адну гадзіну ў дзень (для эканоміі электраэнергіі), дазволіў бы купляць не больш за адну тэхналагічную прыладу, напрыклад мабільны тэлефон, музычны плэер або гульнявую кансоль, раз у тры гады (для эканоміі рэсурсаў) і прымусіў усіх стаць вегетарыянцамі (для больш эфектыўнага выкарыстання зямлі, зніжэння выкідаў СО2 і NOx ад адходаў жывёлагадоўлі). Ці можа група прывесці прыклады заканадаўства, якія далі б такі ж эфект, як загад «пагуляць на пальцах»? (Правілы дарожнага руху маглі б стаць адным з такіх прыкладаў). Папрасіце групу разгледзець такое пытанне: а ці не вядзе прыняцце падобных мер да ўшчамлення правоў чалавека? Якіх канкрэтна і якім чынам?

Практыкаванне «Барацьба за багацце і ўладу» дае нам яшчэ адзін від мадэліравання сітуацыі, якая тычыцца несправядлівасці ў выніку няроўнага размеркавання рэсурсаў. Калі вы хочаце даследаваць раўнавагу ў прыродзе і тое, як мы яе парушаем, паспрабуйце выканаць практыкаванне «Сетка жыцця».

Ідэі для дзеяння

Група магла б заняцца мясцовымі экалагічнымі праблемамі і, аб'яднаўшыся з іншымі, прымусіць мясцовых палітыкаў прыняць меры для іх вырашэння.
Калі ўдзельнікі цікавяцца пытаннямі міжнароднай палітыкі, яны, магчыма, захочуць даведацца, чаму не атрымалася дасягнуць пагаднення на СОР 15 і што трэба зрабіць, каб садзейнічаць умацаванню даверу і ўзаемаразумення паміж народамі.

Неабходнасць прыняцця мер па змяненні клімату ў цяперашні час з'яўляецца для чалавецтва найбольш актуальнай задачай. Папрасіце групу падумаць пра тое, што кожны з іх можа зрабіць, каб паменшыць выкіды СО2 асабіста, на мясцовым, нацыянальным і міжнародным узроўнях. Зыходным пунктам можа стаць www.footprintdiary.com – мабільная і сеткавая праграма, якая змяшчае інфармацыю аб наступствах змены клімату і дапамагае карыстальнікам карэкціраваць іх асабістае спажыванне.

Дадатковая інфармацыя

Празрыстасць была галоўнай тэмай СОР 15 да прыбыцця сусветных лідараў, якія прынялі ў ёй удзел у самым канцы. На папярэдніх сесіях быў узгоднены прынцып, у адпаведнасці з якім скарачэнне выкідаў у краінах, якія развіваюцца, падлягае «кантролю, справаздачы і праверкам», або, для сцісласці, КСП. Канцэпцыя КСП павінна быць непасрэдна прыменена да Нацыянальных планаў дзеянняў па змягчэнні наступстваў змянення клімату, якія краіны ў стадыі развіцця прымаюць на добраахвотнай аснове, таму зразумела зацікаўленасць у тым, каб краіны, якія з'яўляюцца лідарамі па аб'ёмах выкідаў сярод краін так званай «хуткай індустрыялізацыі», менавіта Кітай і Індыя, паставілі мэты і згадзіліся на прымяненне кантролю і праверак.
Незаключэнне пагаднення аб справядлівым маніторынгу ў гэтай сферы ілюструе складанасць такіх пытанняў, асабліва тых, што тычацца справядлівасці і роўнасці. Пярэчанне краін, якія развіваюцца, у прыватнасці, Кітая, складалася ў тым, што першапачатковая прапанова была вельмі несправядлівай, паколькі выкіды на душу насельніцтва ў іх краінах значна менш, чым у развітых, якія павінны ўзяць на сябе большыя абавязацельствы па скарачэнні выкідаў, бо менавіта на іх ляжыць вялікая частка віны за ўзнікненне праблемы.

Фонд экалагічнай справядлівасці бачыць прамую сувязь паміж неабходнасцю забеспячэння экалагічнай бяспекі і абаронай асноўных правоў чалавека http://www.ejfoundation.org.

Раздатачныя матэрыялы

Download as PDF

Інструкцыя

Мэта гульні складаецца ў тым, каб набраць як мага больш балаў.
Як праходзіць гульня:
• Калі суддзя-сакратар скажа «тры», выкіньце кулак наперад, паказваючы просты палец або вялікі палец уверх. У кожным раўндзе вы павінны выбраць адно з двух: выкінуць просты палец ці вялікі палец.
• Вы можаце размаўляць з іншымі ўдзельнікамі толькі ў трох выпадках: перад раўндамі нумар 5, 8 і 10.
• Вы павінны згуляць усе 10 раўндаў.

Як лічыць балы

Гэта залежыць ад таго, якую камбінацыю «простых пальцаў» і «вялікіх пальцаў» выкінуць удзельнікі.
• Калі кожны з 4 удзельнікаў выкідвае «вялікі палец», то кожны гулец атрымлівае +1 бал.
• Калі тры ўдзельнікі выкідваюць «вялікі палец», а адзін выкідвае «просты палец», то тыя, хто выкінуў «вялікі палец», атрымліваюць -1 бал, а той, хто выкінуў «просты палец», атрымлівае +3 балы.
• Калі два ўдзельнікі выкідваюць «вялікі палец», а два іншых «просты палец», то першыя два атрымліваюць -2 балы кожны, а два апошнія +2 балы кожны.
• Калі адзін удзельнік выкідвае «вялікі палец», а тры іншых «просты палец», то першы атрымлівае -3 балы, а тры іншых +1 бал кожны.
• Калі ўсе ўдзельнікі выкідваюць «просты палец», то кожны з іх атрымлівае -1 бал.
Гэтыя даныя запісваюцца ў табліцы ніжэй (камбінацыі простых (П) і вялікіх (В) пальцаў і адпаведныя ім балы, набраныя гульцамі):

Раўнды 5, 8 і 10 з'яўляюцца бонуснымі раўндамі. Дадатковыя балы налічваюцца наступным чынам:
Раўнд 5: ваш лік за гэты раўнд памнажаецца на 3.
Раўнд 8: ваш лік за гэты раўнд памнажаецца на 5.
Раўнд 10: ваш лік за гэты раўнд памнажаецца на 10.
Пасля кожнага раўнда суддзя-сакратар запаўняе пратакол.