για την πληροφόρηση δημόσιων αξιωματούχων σχετικά με τις υποχρεώσεις του Κράτους στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου

Το παρόν εγχειρίδιο αποσκοπεί στο να παράσχει πληροφορίες και πρακτική καθοδήγηση σε αξιωματούχους των Συμβαλλομένων Κρατών στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (εφεξής καλούμενη στο παρόν «η Σύμβαση») προκειμένου να είναι καταρτισμένοι για να σέβονται τα δικαιώματα (με βάση τη Σύμβαση) των ανθρώπων τους οποίους αντιμετωπίζουν, να πληρούν τις υποχρεώσεις (με βάση τη Σύμβαση) του Κράτους και έτσι, στο βαθμό που είναι δυνατό, να αποφεύγουν τυχόν παραβιάσεις της Σύμβασης.

ΣΕ ΠΟΙΟΥΣ ΑΠΕΥΘΥΝΕΤΑΙ ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ

Το παρόν εγχειρίδιο απευθύνεται πρωταρχικά σε αξιωματούχους,οι οποίοι εργάζονται στο δικαστικό σύστημα και σε εκείνους που φέρουν την ευθύνη για την εκτέλεση των νόμων ή για τη στέρηση της προσωπικής ελευθερίας. Ειδικότερα, το παρόν εγχειρίδιο θα περιλαμβάνει (χωρίς να περιορίζεται σε) αστυνομικούς, σωφρονιστικούς υπαλλήλους, αξιωματούχους αρμόδιους για θέματα μετανάστευσης και εργαζόμενους σε ασφαλή ψυχιατρικά ιδρύματα ή άλλα ιδρύματα που παρέχουν περίθαλψη σε πρόσωπα που ανήκουν σε ευαίσθητες ομάδες.
Γενικότερα, το παρόν εγχειρίδιο απευθύνεται επίσης σε οποιονδήποτε αξιωματούχο βρίσκεται σε αλληλεπίδραση με το κοινό κατά τρόπο που εγείρει πιθανά ζητήματα δικαιωμάτων με βάση τη Σύμβαση, όπως για παράδειγμα κοινωνικοί λειτουργοί, ληξίαρχοι και λειτουργοί σε υπηρεσίες χορήγησης αδειών / εγκρίσεων.
Δεν απευθύνεται σε δικαστές, δικηγόρους ή ανώτερους δημοσίους υπαλλήλους αλλά σε εκείνους που βρίσκονται «στην αιχμή του δόρατος».   Δεν προϋποθέτει νομικές γνώσεις.

ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΩΝΤΑΣ ΤΟ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ

  • Ένας οδηγός των δικαιωμάτων που χορηγούνται από τη Σύμβαση και τα Πρωτόκολλα της και οι αντίστοιχες υποχρεώσεις του Κράτους, με τη σειρά με την οποία εμφανίζονται οι διατάξεις. (Προσοχή: Όπως αναφέρθηκε παραπάνω στο παρόν, δεν συμμετέχουν όλα τα Κράτη σε όλα τα Πρωτόκολλα. Στην Ενότητα ΙΙΙ αναφέρεται η θέση, ακριβώς τη στιγμή δημοσίευσης στον τύπο, σχετικά με το ποιος δεσμεύεται από τι). Οι διατάξεις αυτές που προκύπτουν πολύ συχνά κατά την εργασία των αξιωματούχων για τους οποίους έχει γραφτεί το παρόν εγχειρίδιο, καλύπτονται με περισσότερες λεπτομέρειες από εκείνες που προκύπτουν σπάνια. Το  εγχειρίδιο δεν αποσκοπεί στο να καλύψει όλα τα πιθανά ζητήματα, όπως θα έκανε ένα νομικό εγχειρίδιο, αλλά επικεντρώνεται επιλεκτικά στα πιο σημαντικά και σε εκείνα που απαντώνται συχνότερα.

  • Ερωτήσεις και πίνακες ελέγχου (check lists) που τονίζουν τα σημεία που πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν για να βοηθήσουν τους αξιωματούχους να αποφασίσουν εάν προκύπτει ένα πιθανό ζήτημα με βάση τη Σύμβαση, καθώς και ένα διάγραμμα ροής (flowchart).

Η ΣΥΜΒΑΣΗ ΚΑΙ Ο ΤΡΟΠΟΣ ΜΕ ΤΟΝ ΟΠΟΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ

Η Σύμβαση για την προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών (όπως είναι ο επίσημος τίτλος της Σύμβασης) είναι μια διεθνής συνθήκη (treaty) ανάμεσα στα Κράτη Μέλη (47 την τρέχουσα περίοδο) του Συμβουλίου της Ευρώπης (που δεν θα πρέπει να συγχέεται με την Ευρωπαϊκή Ένωση). Το Συμβούλιο της Ευρώπης δημιουργήθηκε μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ως μια διεθνής οργάνωση που ασχολείται με την προάσπιση της Δημοκρατίας, των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των κανόνων δικαίου. Η Σύμβαση υιοθετήθηκε το 1950.
Τα Κράτη δεσμεύονται να πληρούν τις υποχρεώσεις τους με βάση τη Σύμβαση, όταν καθίστανται συμβαλλόμενα μέρη κατόπιν επικύρωσης. Όλα τα Κράτη Μέλη έχουν επικυρώσει τη Σύμβαση.
Υπάρχουν ορισμένα προαιρετικά Πρωτόκολλα στη Σύμβαση, τα οποία συμπληρώνουν τις διατάξεις της με προσθήκη στα ουσιώδη δικαιώματα τα οποία εγγυάται η Σύμβαση. Τα Κράτη Μέλη δύνανται να επιλέξουν εάν αποδέχονται όλα τα προαιρετικά Πρωτόκολλα επικυρώνοντάς τα, ενώ δεν έχουν αποδεχτεί όλα τα Κράτη Μέλη όλα τα προαιρετικά Πρωτόκολλα. Θα πρέπει να ελέγξετε ποια προαιρετικά Πρωτόκολλα έχουν επικυρωθεί από το Κράτος σας στην ιστοσελίδα του Γραφείου Συνθηκών (Europe Treaty Office website) του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Please note: We invite you to send us any suggestions that may improve the content or the presentation of this website. Please feel free to fill in this information on the contact form provided for this purpose.

 

 

 

Επιστροφή Δικαιωμα στη ζωη

Η παράγραφος 1 του Άρθρου 2 αναφέρει «Το δικαίωμα κάθε προσώπου στη ζωή προστατεύεται από το Νόμο. Σε κανένα πρόσωπο δεν μπορεί να επιβληθεί στέρηση της ζωής (θάνατος) από πρόθεση…». Στη συνέχεια, ακολουθεί μια εξαίρεση για την θανατική ποινή, η οποία δεν είναι σχετική στα Κράτη που συμμετέχουν στο Πρωτόκολλο υπ΄ αριθμ. 6 (το οποίο την καταργεί, εκτός αν αυτό προβλέπεται από τη νομοθεσία του Κράτους σε καιρό πολέμου) ή στο Πρωτόκολλο υπ΄ αριθμ. 13 (το οποίο την καταργεί εντελώς). Η παράγραφος 2 ορίζει τρεις περιορισμένες εξαιρέσεις στην απαγόρευση διεθνούς στέρησης ζωής.
Το Δικαστήριο έχει διαπιστώσει ότι η θετική υποχρέωση των Κρατών και των εκπροσώπων αυτών να διασφαλίζουν τη ζωή προϋποθέτει την λήψη προληπτικών μέτρων σε πολλές περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα:

  • Για να προστατευθεί κάποιος από τη βία που ασκείται από άλλους, αλλά μόνον στις περιπτώσεις εκείνες όπου οι αρχές γνώριζαν ή όφειλαν να γνωρίζουν την ύπαρξη ενός πραγματικού ή άμεσου κινδύνου και δεν έκαναν όλα όσα εύλογα αναμενόταν να κάνουν προκειμένου να τον αποφύγουν. Για παράδειγμα, η υποχρέωση αυτή παραβιάστηκε στην περίπτωση κατά την οποία ένας φυλακισμένος για τον οποίο είχε διαταχθεί προφυλάκιση, θανατώθηκε από το άτομο που βρισκόταν στο ίδιο κελί με αυτόν, έναν άλλο φυλακισμένο με ιστορικό βίας και ψυχικής νόσου (Edwards v. the United Kingdom). Μπορεί επίσης να προκύπτει σε περιπτώσεις όπου υπάρχει ιστορικό οικογενειακής βίας
  • Για να προστατευθεί αποτελεσματικά η ζωή κάποιου υπό τον έλεγχο σας
  • Για να προστατευθεί κάποιος από τον ίδιο του τον εαυτό, όπως για παράδειγμα σε περιπτώσεις όπου οι κρατούμενοι είναι γνωστό ότι διατρέχουν τον κίνδυνο αυτοκτονίας
  • Για να προστατευθούν άνθρωποι, οι οποίοι ζουν κοντά σε επικίνδυνες βιομηχανικές ζώνες, όπως σε περιπτώσεις όπου έλαβε χώρα μια θανάσιμη έκρηξη σε μια χωματερή, γεγονός το οποίο είναι γνωστό ότι δημιουργεί έναν λειτουργικό κίνδυνο (Öneryıldız v. Turkey), ή για να διαφυλαχθούν άνθρωποι από προβλέψιμες φυσικές καταστροφές.

Επομένως, η υποχρέωση να προστατεύεται η ζωή δεν σημαίνει απλώς να εφαρμόζονται οι νόμοι, όπως για παράδειγμα να ποινικοποιούνται οι παράνομες θανατώσεις. Επεκτείνεται στην προστασία μαρτύρων και πληροφοριοδοτών καθώς και εκείνων που διοικούν φυλακές, κέντρα κράτησης, κέντρα περίθαλψης και ψυχιατρικά ιδρύματα, προστατεύοντας όσους βρίσκονται υπό την προστασία τους από θανάσιμη βλάβη που μπορεί να προκληθεί από άλλους ή από τους ίδιους τους εαυτούς τους.
Χρήση θανάσιμης βίας από εκπροσώπους του Κράτους. Στην παράγραφο 2 αναφέρονται οι περιορισμένες περιπτώσεις στις οποίες η στέρηση της ζωής (θάνατος) που οφείλεται σε χρήση θανάσιμης βίας δεν θα θεωρείται ότι αποτελεί παραβίαση του δικαιώματος του συγκεκριμένου άρθρου (απαγόρευση στέρησης της ζωής ενός προσώπου από πρόθεση). Πρόκειται για:

  • Α) την υπεράσπιση οποιουδήποτε προσώπου από παράνομη βία
  • Β) την πραγματοποίηση μιας νόμιμης σύλληψης ή την παρεμπόδιση της απόδρασης ενός προσώπου που κρατείται νόμιμα
  • Γ) την καταστολή στάσεως ή ανταρσίας, σύμφωνα με το Νόμο.

Υπάρχουν εξαντλητικές εξαιρέσεις, όχι αποτυπώσεις. Το Κράτος οφείλει να περάσει μια πολύ μεγάλη δοκιμασία προτού καταφύγει στη θανάσιμη βία. Πρέπει να είναι απολύτως αναγκαίο να επιτευχθεί ένας ή περισσότεροι από τους εγκεκριμένους σκοπούς και μάλιστα αυστηρώς αναλογικά προς τον σκοπό αυτόν. Δεν αρκεί να αντισταθμίζεται το μεμονωμένο δικαίωμα με το δημόσιο συμφέρον. Επομένως, για παράδειγμα, οι πενήντα πυροβολισμοί κατά την διάρκεια εφόδου σε ένα σπίτι τρομοκράτη ήταν πολύ πιο πέρα από μια δικαιολογημένη αυτοάμυνα των εμπλεκόμενων αστυνομικών (Gul εναντίον Τουρκίας, 2000).
Η δικονομική υποχρέωση να διεξάγεται έρευνα για θανάτους: Το Δικαστήριο έχει εισαγάγει την υποχρέωση αυτή με τη νομολογία του. Η έρευνα θα πρέπει να ξεκινά αυτομάτως από τις αρχές. Πρέπει να πραγματοποιείται άμεσα, αποτελεσματικά και δημόσια και ανεξάρτητα από την υπηρεσία που χρησιμοποίησε την εν λόγω θανάσιμη βία. Διεξαγωγή έρευνας απαιτείται επίσης όταν επέρχεται θάνατος ως αποτέλεσμα πράξεων μεμονωμένων προσώπων. Την ευθύνη για την διεξαγωγή της έρευνας αυτής θα αναλαμβάνουν συνήθως ανώτεροι αξιωματούχοι αλλά οι απλοί αξιωματούχοι που εργάζονται για τον σκοπό αυτόν πρέπει να προετοιμάζονται για τη δυνατότητα αυτή, π.χ. τηρώντας αρχεία με πληροφορίες που έχουν λάβει καθορίζοντας τον κίνδυνο για τη ζωή ή στοιχεία αναφορικά με την παρακολούθηση για τους κινδύνους αυτοκτονίας προσώπων κατά την κράτηση κλπ., και πρέπει να συνεργάζονται πλήρως και ειλικρινά με οποιαδήποτε έρευνα που θα μπορούσε σε αντίθετη περίπτωση να είναι κατώτερη των προτύπων/προϋποθέσεων της Σύμβασης.
Το δικαίωμα στη ζωή μπορεί επίσης να προκύψει σε περιπτώσεις απέλασης και έκδοσης, εάν ένα πρόσωπο πρόκειται να αποσταλεί σε μια χώρα όπου υπάρχει πραγματικός κίνδυνος να του επιβληθεί η θανατική ποινή.Οι αποφάσεις για απέλαση και έκδοση λαμβάνονται συνήθως από δικαστήρια και υπουργούς, αλλά οι αρμόδιοι αξιωματούχοι για θέματα μετανάστευσης και λοιποί αρμόδιοι θα πρέπει να γνωρίζουν τη δυνατότητα και ενημερώνονται προτού αποστείλουν ένα πρόσωπο το οποίο πρόκειται να είναι μετανάστης σε ένα άλλο κράτος, στο οποίο μπορεί να εκτεθεί στον κίνδυνο αυτόν.

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΥΠ΄ΑΡΙΘΜ. 6 ΚΑΙ 13

ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΗΣ ΘΑΝΑΤΙΚΗΣ ΠΟΙΝΗΣ
Το Πρωτόκολλο υπ΄αριθμ. 6 καταργεί τη θανατική ποινή σε καιρό ειρήνης αλλά επιτρέπει στα Κράτη να προβλέπουν την επιβολή της ποινής αυτής σε καιρό πολέμου ή σε περίπτωση απειλής πολέμου. Το Πρωτόκολλο υπ΄αριθμ.13 πηγαίνει παραπέρα και την καταργεί συνολικά.

Download the abstract

  • Diminuer la taille du texte
  • Augmenter la taille du texte
  • Imprimer la page