Në vitin 2022, që kur Rusia nisi luftën e saj të agresionit kundër Ukrainës, të paktën 12 gazetarë dhe punonjës të medias u vranë dhe 21 u plagosën gjatë kryerjes së detyrave të tyre profesionale. Lufta ndodhi në një kontekst të degradimit të vazhdueshëm të lirisë së shtypit në të gjithë Evropën, me një rritje të konsiderueshme të numrit të gazetarëve në paraburgim, sipas raportit vjetor të vitit 2023 të organizatave partnere të Platformës së Këshillit të Evropës për promovimin e mbrojtjes së gazetarisë dhe sigurinë e gazetarëve.

I publikuar nën titullin "Lufta në Evropë dhe lufta për të drejtën për të raportuar", raporti shqyrton kërcënimet kryesore ndaj lirisë së medias në Evropë dhe adreson rekomandime për Këshillin e Evropës, Bashkimin Evropian dhe shtetet e tyre anëtare për veprimet e nevojshme për të përmirësuar situatën. Gjatë vitit 2022, platforma publikoi 289 alarme për kërcënime serioze ose sulme ndaj lirisë së medias në 37 shtete, me gazetarë të vrarë, të burgosur, të sulmuar, të ngacmuar ligjërisht dhe të nënshtruar ndaj fushatave shpifëse. Ky numër përfshin alarmet në lidhje me Rusinë, pasi organizatat partnere vendosën të vazhdojnë të monitorojnë gjendjen e lirisë së medias dhe sulmet kundër gazetarëve pas përjashtimit të saj nga Këshilli i Evropës në mars 2022.

Duke përshëndetur publikimin e raportit, Sekretarja e Përgjithshme Marija Pejçinoviq Buriq tha: “Ne kemi parë një rritje shqetësuese të sulmeve dhe kërcënimeve ndaj gazetarëve në vitet e fundit. Shumë gazetarë kanë treguar guxim dhe të tjerë e kanë paguar me jetën e tyre të drejtën për të raportuar pas agresionit rus ndaj Ukrainës. Fakti që shumë nga këto sulme mbeten të pandëshkuara kërcënon vetë themelet e shoqërive tona. U bëj thirrje shteteve anëtare që ta marrin seriozisht këtë çështje dhe të respektojnë dhe mbrojnë plotësisht të drejtat e gazetarëve, të garantojnë sigurinë e tyre, të mbrojnë burimet e tyre dhe të parandalojnë censurën dhe format e tjera të ndërhyrjes në punën e tyre.”

Raporti i platformës shqyrton në detaje goditjen e gazetarisë së pavarur në Rusi dhe territoret e pushtuara në Ukrainë dhe përmban një kapitull të veçantë për Bjellorusinë.

Përveç gazetarëve që vdiqën në detyrë aktive gjatë luftës, platforma regjistroi një gazetar të vrarë gjatë ushtrimit të funksioneve të tij - Güngör Arslan në Turqi - krahasuar me katër që ishin në vitin 2021. Kishte më pak alarme në lidhje me kërcënimet dhe sulmet në protesta në rrugë me uljen e numrit të demonstrata të Covid -19-s.

Organizatat partnere arrijnë në përfundimin se arrestimi dhe ndalimi arbitrar i gazetarëve janë bërë të zakonshme në Evropë. Që nga 31 dhjetori 2022, 127 gazetarë dhe punonjës të medias ishin në paraburgim, duke përfshirë 95 për të cilët sinjalizimet ishin aktive në platformë (që përfaqëson një rritje prej 60% krahasuar me 31 dhjetor 2021) dhe 32 gazetarë dhe punonjës të medias në Bjellorusi, për të cilët sinjalizimet ende nuk ishin publikuar.

Gjatë vitit 2022, platforma regjistroi 74 sinjalizime në lidhje me sulme ndaj integritetit fizik të gazetarëve (26% e të gjitha sinjalizimeve), 41 sinjalizime për ndalimin dhe burgosjen e gazetarëve (14%), 94 sinjalizime për rastet e ngacmimit dhe frikësimit të gazetarëve (32). %), dhe 80 sinjalizime të tjera për akte të tjera të ndryshme që kanë efekte shkurajuese në lirinë e medias (28%).

Çështje të tjera të shqyrtuara në raport janë futja e legjislacionit që kufizon punën e gazetarëve, mbikëqyrja e komunikimeve të gazetarëve, lajmet e rreme dhe dezinformimi, abuzimi i gjyqësorit për të ndëshkuar ose frikësuar gazetarët, Paditë Strategjike kundër Pjesëmarrjes Publike (SLAPPS), presioni ndaj medias së shërbimit publik dhe rastet e kapjes mediatike.

Raporti pasqyron mungesën e vazhdueshme të progresit për të zgjidhur 35 rastet e mosndëshkimit të sulmeve ndaj gazetarëve ende aktive në platformë, 26 prej tyre raste vrasjesh.

Platforma e Këshillit të Evropës për promovimin e mbrojtjes së gazetarisë dhe sigurinë e gazetarëve u krijua nga Këshilli i Evropës në vitin 2015, në bashkëpunim me OJQ të njohura ndërkombëtare aktive në fushën e lirisë së shprehjes dhe shoqatave të gazetarëve, për të ofruar informacion i cili mund të shërbejë si bazë për dialog me shtetet anëtare rreth veprimeve të mundshme mbrojtëse ose korrigjuese.

Të 15 partnerët janë Federata Evropiane e Gazetarëve, Federata Ndërkombëtare e Gazetarëve, Shoqata e Gazetarëve evropianë, Neni 19, Reporterët pa Kufij, Komiteti për Mbrojtjen e Gazetarëve, Indeksi mbi Censurën, Instituti Ndërkombëtar i Shtypit, Instituti Ndërkombëtar i Sigurisë së Lajmeve, Rory Peck Trust, Unioni Evropian i Transmetuesve, PEN International, Qendra Evropiane për Lirinë e Shtypit dhe Medias, Free Press Unlimited dhe Fondacioni Drejtësia për Gazetarët.