Zakaz pozbawiania wolności za długi (artykuł 1)
„Nikt nie może być pozbawiony wolności jedynie z powodu niemożności wykonania zobowiązania umownego”.
Posłużenie się klauzulą „jedynie” jest istotne: artykuł nie zabrania pozbawienia wolności, gdy istnieje jakiś dodatkowy element, taki jak oszustwo lub zaniedbanie. To co jest wykluczone to kara pozbawienia wolności wyłącznie ze względu na niespłacenie długu wynikającego z umowy lub niewywiązanie się z innego zobowiązania umownego.
Prawo do swobodnego poruszania się (artykuł 2)
Składa się ono z dwóch praw:
- 1. każdy, kto przebywa legalnie na terytorium państwa, ma prawo do swobodnego poruszania się i do swobodnego wyboru miejsca zamieszkania na tym terytorium;
- 2. każdy może swobodnie opuścić jakikolwiek kraj, w tym swój własny.
Ograniczenia w korzystaniu z tych praw są dozwolone w warunkach podobnych do tych, dla artykułów 8-11 Konwencji, tj. musza być:
- określone ustawą;
- konieczne w społeczeństwie demokratycznym z uwagi na określone cele, mianowicie:
- z uwagi na bezpieczeństwo państwowe i publiczne, utrzymanie porządku publicznego, zapobieganie przestępczości, ochronę zdrowia lub moralności lub ochronę praw i wolności innych osób.
„Każdy” oznacza także cudzoziemców, tak jak w przypadku artykułu 1 Konwencji.
Ograniczenia swobodnego przemieszczania się są mniej surowe niż te dotyczące pozbawienia wolności uregulowane w artykule 5 Konwencji. Mogą one obejmować takie kwestie jak areszt domowy, wprowadzenie godziny policyjnej, przypisanie do lub wykluczenie z danego miasta lub regionu kraju oraz zobowiązanie do regularnego stawiania się w siedzibie władz. Dopuszczalne powody stosowania takich ograniczeń to ryzyko, że podejrzany może zbiec za granicę, albo ujawniać tajemnicę państwową lub spotykać się ze współpracownikami ze świadka przestępczego (np. mafia).
Każde ograniczenie musi być proporcjonalne do uprawnionego celu. W kilku rozstrzygniętych sprawach, ograniczenia w korzystaniu z prawa do swobodnego poruszania się, które początkowo były uzasadnione, uznano za nieuzasadnione na dalszym etapie stosowania, gdyż były nieprzerwanie stosowane przez kilka lat (Labita v. Italy).
Ograniczenia swobodnego poruszania się są zwykle nakładane przez sądy, ale realizowane przez policję, która musi uważać, aby monitorować czy początkowe uzasadnienie dla stosowania środka istnieje i pozostaje w mocy.
Zakaz wydalania obywateli (artykuł 3)
Jest to absolutne i bezwarunkowe prawo do niezostania wydalonym z terytorium państwa, którego dana osoba jest obywatelem.
Wydalenie nie obejmuje ekstradycji. Ma miejsce wówczas, gdy osoba zobowiązana jest do opuszczenia na stałe terytorium państwa, którego jest obywatelem, bez pozostawienia jej możliwości późniejszego powrotu. O tym, czy ktoś jest „obywatelem” dla celów niniejszego przepisu decyduje prawo krajowe danego państwa.
Zakaz zbiorowego wydalania cudzoziemców (artykuł 4)
Jest to absolutny i bezwarunkowy zakaz zbiorowego wydalania cudzoziemców.
Termin „wydalenie” oznacza to samo co w artykule 3 omówionym powyżej. Wydalenie grupy nie będzie uznane za „zbiorowe” jeśli władze krajowe racjonalnie i obiektywnie zbadały jednostkowe sprawy poszczególnych osób wchodzących w skład grupy.