- Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde her ne kadar sağlıkla ilgili özel bir hak olmasa da Avrupa mahkemesi sağlıkla ilgili çok sayıda sorunla ilgilenmiştir.
- Mahkeme içtihadı devletlerin birçok farklı koşul altında insanların zihinsel ve fiziksel esenliklerini güvence altına almalarını gerektirmektedir.
- Bu, insanların ihtiyaç duydukları sağlık bakımına erişebilmelerini, aldıkları tedavi hakkında söz sahibi olmalarını ve hata yapıldığında adaletin tecelli etmesini sağlamayı içermektedir.
Örnekler
Wider availability of drug substitution therapy in prisons
The European court ruled that the German authorities violated the human rights convention by refusing to give drug substitution therapy to a prisoner suffering from long-term addiction, even though there was a strong indication it was the treatment he needed. Germany responded by making such therapy more available in prisons.
Almanya
Enfekte kan skandalı mağdurları için adil tazminat
Avrupa mahkemesi, İtalya’nın, mağdurların enflasyona göre düzenlenmiş tazminat almalarını engelleme kararının onların insan haklarını ihlal ettiğine karar verdi. Mağdurların birçoğu devam eden medikal harcamalarını karşılamak üzere bu ödemelere güveniyordu. Mahkeme’nin ‘pilot kararı’ birçok kişinin potansiyel olarak bu karardan etkilendiğini bulguladı, bu da İtalya’nın mağdurlara yüzlerce...
İtalya
Hamile bir kadının hayatını kurtaracak sağlık hizmetinin sunulmamasının ardından yapılan sağlık reformları
Hamile anne Menekşe Şentürk, hayatının kurtulmasını sağlayacak bir tedavinin yapılmamasının ardından öldü. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Menekşe’nin tıbbi ihmal kurbanı olduğuna karar verdi. Bu ve diğer kararlar Türkiye’nin sağlık sistemini iyileştirmesine ve acil bakım hizmetini karşılayamayan insanlar için sağlık sistemine erişimi daha kolay hale getirmesine yol açtı.
Türkiye
Bir annenin çocuğunun hayatı için verdiği mücadele ebeveynin tedaviye rıza vermesi konusunda daha iyi bir rehberlik sağladı
Doktorlar David’in ölmekte olduğunu düşündüler -ama annesi Carol böyle düşünmüyordu. Avrupa mahkemesi BK yetkili tıp makamlarının David’e Carol’un kabul etmediği tedaviyi uygulamadan önce mahkemelerin onayını almaları gerektiğine karar verdi. Bu karar BK’nın ebeveynlerin çocuklarına uygulanacak tedaviye itiraz etmeleri halinde tedaviye rıza verilmesine ilişkin rehberliği güncellemesini sağladı.
Birleşik Krallık
Ciddi genetik hastalıkların taşıyıcısı olan sağlıklı bireyler için tıbbi yardımla üreme yasağı kaldırıldı
İtalyan yasası uyarınca Rosetta Costa ve Walter Pavan ciddi bir genetik hastalığın taşıyıcıları olarak tıbbi yardımla üreme yapamadılar. Avrupa mahkemesi bu alandaki yasanın tutarsız olduğuna ve çiftin insan haklarının ihlal edildiğine hükmetti. Bu karar İtalya’nın, bu yasağı kaldırmasına yol açtı. Bunun anlamı Rosetta ve Walter gibi çiftlerin artık ihtiyaç duydukları tedaviye ulaşabilecek...
Tıbbi yardımla ölüm davasında hakları ihlal edilen dul koca için adalet
Alman mahkemeleri Ulrich Koch’un merhum karısının yaşamına onuruyla son vermek üzere yardım alma talebini reddetme kararına karşı şikayetlerini tamamen dikkate almayı reddetti. Avrupa mahkemesi Ulrich’in haklarının ihlal edildiğine hükmetti. Ardından Ulrich, Avrupa mahkemesinin bu davada verdiği karar sayesinde Almanya’da yasal başarılı bir şekilde başlattı.
Adil yargılanma hakkının ihlal edilmesi tıbbi anlaşmazlıkların çözümünde daha iyi bir yaklaşıma yol açtı
İzlanda Yüksek Mahkemesi, Sara Lind Eggertsdóttir doğduktan hemen sonra tıbbi hatalar yapıldığına hükmeden bir mahkeme kararını bozdu. Avrupa mahkemesi, İzlanda Yüksek Mahkemesi, tarafsız olmayan bir uzmanlar heyetinin tıbbi görüşlerine inandığı için yargılamaların adil olmadığında karar verdi. Bu karar İzlanda’nın mahkemelerin tıbbi konulardaki anlaşmazlıkları ele alma biçimini iyileştirmesini...
İzlanda
Sağlık riskleri hakkında yeterli bilgi verilmeyen Kuzey Denizi dalgıçlarına tazminat ödenmesi
Norveç’in petrol arama “öncü dönemi” sırasında yüzlerce dalgıç uzun vadeli sağlık problemleri yaşadı. Avrupa mahkemesi Norveç’in dalgıçların insan haklarını ihlal ettiği sonucuna vardı çünkü Norveç onları bu işin taşıdığı sağlık riskleri hakkındaki bilgiden mahrum bırakmıştı. Karar dalgıçların Norveç devletinden daha fazla tazminat almalarını sağladı.
Norveç
Roman kadınların zorla kısırlaştırılması, tedaviye rıza gösterilmesine ilişkin daha katı kuralların konmasını sağladı
V.C. bir zorla kısırlaştırma mağduruydu, bu Slovakya’da onlarca yıldır yapılan ve Roman kadınları orantısız bir şekilde etkileyen bir işlemdi. Avrupa mahkemesi V.C. doğururken kendisine yapılan işlemin kötü muamele anlamına geldiğine hükmetti. Birçok başka Roman kadının yasadışı bir şekilde kısırlaştırıldığı ortaya çıktıktan sonra Slovakya hastanın tıbbi tedaviye rızasına ilişkin yeni kurallar...
Slovak Cumhuriyeti
Kadın, yasal olarak evde doğurma hakkını kazandı
Anna Ternovszky hastanede doğurmak istemedi ancak evde doğuma yardım eden herhangi bir sağlık personeli hakkında soruşturma açılma riski vardı. Avrupa mahkemesi bu yasal belirsizliğin Anna’nın haklarını ihlal ettiğine karar verdi. Macaristan bu karara anne adaylarına evde doğum yapma izni veren bir yasa geçirerek karşılık verdi.
Macaristan
Epilepsi hastası mahkûmun doğru dürüst tedavi görmemesi üzerine cezaevindeki sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesi
Ağır epilepsi hastası olan Robert Kaprykowski, doktorların özel bakım olmadan sağlığının ve hayatının tehlikede olduğunu uyarmalarına rağmen cezaevinde ihtiyaç duyduğu desteği almak için mücadele etti. Avrupa mahkemesi Polonyalı cezaevi yetkililerinin Robert’e doğru düzgün sağlık bakımı sunamadıklarına hükmetti. Bu da kötü muamele anlamına geliyordu. Kararın ardından Polonya cezaevlerindeki...
Polonya
Sembol karar kürtaj yasasının değişmesini sağladı
Kanserden kurtulan C. Gebeliğinin hayatı için bir risk taşıyıp taşımadığını öğrenemedi. Avrupa mahkemesi İrlanda’nın, C’nin yasal bir kürtaj hakkının olup olmadığını belirleyebileceği erişilebilir ve etkili bir süreç olmaması nedeniyle onun insan haklarını ihlal ettiğine hükmetti. Bu karar İrlanda’nın kürtaj yasasını değiştirmesini sağladı.
İrlanda
Otistik adamın yasadışı bir şekilde hastanede tutulmasından sonra savunmasız kişiler için getirilen güvenceler
Otizm hastası olan H.L., bir akıl sağlığı krizi geçirdikten sonra “gayri resmi hasta” olarak hastanede tutuldu. Avrupa mahkemesi bunun tutukluluk anlamına geldiğine ve BK kanunlarının onu yeterince korumadığına karar verdi. Bu karara karşılık olarak BK kendi adlarına yasal kararlar alamayan kişilerin psikiyatri kurumlarına yatırılması ve burada tutulmasına ilişkin güvenceler getirdi.
Asbest zehirlenmesinden ölen mağdurun ailesi için adaletin sağlanması
Hans Moor 1960’lı- 70’li yıllarda çalışırken asbeste maruz kalmıştı. Moor bunun sonucunda 2004 yılında teşhis edilen kanser hastalığına yakalanmıştı. Hans Moor 2005 yılında 58 yaşındayken öldü. Bay Moor ölümünden çok kısa bir süre önce asbeste maruz kalması konusunda tedbir almayan eski işverenine tazminat davası açtı. Davayı eşi ve çocukları sürdürdüler.
İsviçre
Sağlık sigortası tarafından reddedilen eşcinsel çift ayrımcılık davasını kazandı
P.B. ve J.S., J.S.’nin devlet memuru sağlık sigortası programından müşterek yararlanmak istediler ama P.B.’nin talebi kendisi eşcinsel bir partner olduğu için reddedildi. Avrupa mahkemesi Avusturya’nın P.B. ve J.S.’ye devlet memuru sigorta poliçesi kanunu eşcinsel ve karşı cinsten çiftler arasında ayrım yapmayacak şekilde değiştirildiği ana kadar haksız yere ayrımcılık yaptığına hükmetti.
Avusturya
Ebeveynin, oğullarının ölümü üzerine adalet arayışını kazanmaları
Gregor Šilih 20 yaşındayken hastanede öldü. Gregor Šilih’in anne babası olaya hastanenin ihmalinin neden olduğuna inanıyordu. Gerçeği öğrenmek üzere yasal girişimde bulundular. Aradan onaltı yıl geçtikten sonra girişimleri hala bir sonuç vermemişti. AİHM, yetkililerin gerçeği ortaya çıkarmak için etkili adımlar atmadıklarına hükmetti. Dava sonucunda aynı olayın bir daha tekrarlanmasını...
Slovenya
Kişisel sağlık bilgileri gazetecilere sızdırılan kadın için adalet
Gitana Biriuk kendi HIV durumunu ifşa eden gazeteye karşı başarılı bir yasal işlem yürüttü. Ancak verilebilecek tazminat cezasına ilişkin yasal sınırlamalar nedeniyle düşük miktarda bir tazminat aldı. Avrupa mahkemesi bu sınırlamaların Gitana’nın mahremiyet hakkını koruyamadıklarına hükmetti. Karar çıktığında Litvanya bu tür davalarda mahkemelerin vereceği tazminat miktarlarındaki üst...
Litvanya
Bir dula haber verilmeden ölen kocasının vücudundan doku alınmasının ardından rıza verilmesine ilişkin daha açık kurallar
Dzintra Elberte kendi bilgisi ve rızası olmadan ölen kocasının vücudundan doku alındığını anladı. Avrupa Mahkemesi bu alandaki yasanın belirsiz ve istismara açık olduğuna, ve Dzintra’nın olanlar nedeniyle aşırı acı çektiğine hükmetti. Letonya bu karara organ bağışına rıza verme konusunda daha açık kurallar getirerek karşılık verdi.
Letonya
Yararli ‘link’ler
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatlarıyla ilgili bilgilendirme metinleri:
Engelli Bireyler ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi PDF (516 Ko)
Sağlık PDF (516 Ko)
Tutuklama ve Ruh Sağlığı PDF (377 Ko)
Tutuklu/hükümlülerin sağlık hakları PDF (586 Ko)
Üreme Hakları PDF (369 Ko)
Yaşamın Sona Erdirilmesi PDF (254 Ko)