- Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine göre insanların yasal olarak kendilerine ait olan mülke sahip olma hakkı vardır. Hükümetler – ve diğer insanlar --uygun nedenler olmaksızın mal ve mülke el koyamaz.
- Örneğin bir hükümet bir bireyin malına kamu kullanımı için el koyarsa, malın eski sahibini uygun bir biçimde tazmin etmelidir.
- Strazburg Mahkemesinin kararları insanlara yasalara aykırı olarak kendilerinden alınan evlerine ve paralarına yeniden kavuşmalarına yardımcı olmuştur. Bu kararlar aynı zamanda ülkelerin mülkiyet hakkının korunmasını temin edecek kurallar oluşturmalarını sağlamıştır.
Örnekler
Woman wins legal fight to get her apartment back
The Azerbaijani courts backed the eviction of a family of internally displaced persons who were squatting Valentina Akimova’s apartment, but postponed any action being taken. The European Court of Human Rights found this to be unlawful and in breach of Valentina’s right to property. Thanks to the European court’s judgment, Valentina was able to get her apartment back.
Azerbaycan
Kırılgan aile içi şiddet mağdurları “yatak odası vergisi”nden muafiyet kazanıyor
Ağır aile içi şiddete maruz kalma riski taşıyan bir kadın özel olarak uyarlanmış evinden tahliye sorunuyla karşı karşıya kaldı çünkü konut yardımlarında yapılan kesintiler arık kirasını karşılayamayacağı anlamına geliyordu. Avrupa Mahkemesi kadının toplumsal cinsiyet nedeniyle ayrımcılığa uğradığına hükmetti. Bunun üzerine Birleşik Krallık kanunu değiştirerek onun durumundaki kadınları...
Birleşik Krallık
On binlerce kişi II. Dünya Savaşı sırasındaki mülk talepleri için tazminat aldı
Jerzy Broniowski büyükannesinin İkinci Dünya Savaşı’nın sonunda terk etmek zorunda bırakıldığı mülkü için tazminat almak üzere 60 yıldan fazla bekledi. Avrupa mahkemesi kararı Polonya’nın Jerzy ve onun durumundaki diğer kişilere doğru düzgün tazminat ödemesine yol açınca adalet sağlanmış oldu. Bu davada mahkeme yaygın ve sistemik sorunları ele almak üzere tasarlanan özel bir prosedürü...
Polonya
Enfekte kan skandalı mağdurları için adil tazminat
Avrupa mahkemesi, İtalya’nın, mağdurların enflasyona göre düzenlenmiş tazminat almalarını engelleme kararının onların insan haklarını ihlal ettiğine karar verdi. Mağdurların birçoğu devam eden medikal harcamalarını karşılamak üzere bu ödemelere güveniyordu. Mahkeme’nin ‘pilot kararı’ birçok kişinin potansiyel olarak bu karardan etkilendiğini bulguladı, bu da İtalya’nın mağdurlara yüzlerce...
İtalya
Komünizm rejiminde topraklarına el konulan ailelere milyonlar ödendi
Komünizm çöktükten sonra Arnavutluk komünist rejim altında el konulan topraklara dair haklı iddiaları olan insanlara tazminat ödenmesi gerektiğine karar verdi. Ancak paraların çoğu hiçbir zaman ödenmedi. Avrupa Mahkemesi’nin verdiği, ülkedeki geniş çaplı bir sorunu tanımlayan bir ‘pilot karar’a karşılık olarak Arnavutluk yeni, etkili bir tazminat ödeme planı hazırladı ve davacılara...
Arnavutluk
Bosna savaşında dul kalan kadın ailesinin kayıp mülkünün iadesi için verdiği hukuk savaşını kazandı
Savaşın dehşetinden kaçıp soykırımdan sağ kurtulan Fata Orlović Srebrenista yakınlarındaki evine döndü ancak arazisinin üzerine bir kilise yapıldığını gördü. Bunu takip eden yirmi yılı aşkın süre boyunca Fata ısrarla arazisini geri almak için mücadele etti. Verdiği hukuk savaşı Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde zaferle sonuçlandı. Mahkemenin kararı Bosna-Hersek’in sonunda kiliseyi...
Bosna Hersek
Çevresel hasar bölgesindeki evin çökmesi üzerine sahibine tazminat ödenmesi
Devletin Dimitar Yordanov’u ve ailesini yeni bir eve yerleştirememesini müteakiben, açık işletme türü bir kömür madeninde uygulanan dinamit patlamaları Dimitar Yordanov’un evini temelinden sarsmıştır. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi evin bir çevresel hasar bölgesinde kalmasına devam edilerek Dimitar’ın mülkiyet hakkının ihlal edilmesinden Bulgaristan’ı sorumlu bulmuştur. Mahkeme sonunda...
Bulgaristan
Binlerce insan ‘eski’ döviz cinsinden mevduatlarını geri alma hakkını elde etti
Yugoslavya’nın dağılmasından sonra binlerce insan on yıllarca ‘eski’ döviz mevduatlarına erişemediler. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Sırbistan’ın ve Slovenya’nın tasarruf sahiplerinin paralarına erişimini sağlamada uzun süre gecikmelerinin, tasarruf sahiplerinin haklarını ihlal ettiğine hükmetti. Mahkeme her iki ülkeye de mevduat sahiplerinin tasarruflarına erişimini sağlayacak değişikler...
Sırbistan
Slovenya
Çernobil kurtarma görevlisine tazminat ödenmemesi üzerine reformlar yapılması
Anatoly Burdov Çernobil felaketi sırasında acil müdahale ekibinde görevliyken radyasyona maruz kalmıştı. Kendisi çeşitli sosyal haklar ve ödeneklere hak kazanmıştı ancak yetkililer – Rus mahkemelerince bu yönde kararlara rağmen -- bunları ödemeyi reddettiler. Strazburg Mahkemesi bu durumun Bay Burdov’un haklarının ihlaline neden olduğuna hükmetti. Sonuç olarak mahkeme kararlarının...
Rusya Federasyonu*
Dul eşin, kocasının polis tarafından el konan mallarını geri almak için sürdürdüğü mücadeleyi kazanması
Karol Rummi’nin eşi öldüğünde değerli eşyalarına polis tarafından keyfi olarak el kondu. Bn Rummi kocasının eşyalarını geri almak istediğinde mahkemede dava açmasına izin verilmedi ve malların artık devlete ait olduğu söylendi. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Bn Rummi’nin mülkiyet hakkının ihlal edildiğine hükmetti. Kendisine tazminat ödendi ve benzer sorunların ileride yaşanmaması için yasada...
Estonya
98 yaşındaki kadın, Komünist rejimin el koyduğu mülkünü geri almak için sürdürdüğü on yıllarca süren mücadeleyi kazandı
Romanya’da komünizmin çökmesinden sonra halka eski rejim tarafından kamulaştırılan mülklerinin iadesini isteme hakkı veren yasalar kabul edildi. Onbinlerce insan bu taleplerde bulundu ancak çok sayıda insan gecikmelerle ve başvurularının sonuca ulaştırılmamasıyla karşı karşıya kaldılar. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi sistemde reform yapılması gerektiğine hükmetti—bunun sonucunda mülklerin...
Romanya
Bankanın bir emeklinin biriken parasını vermeyi reddetmesinden sonra yapılan reformlar
Ruža Jeličić eski Yugoslavya vatandaşıydı 1970’li, 80’li yıllarda Almanya’da çalışmış ve tasarruflarını Alman Markı olarak eski Yugoslavya bankasına yatırmıştı. Ancak döviz tevdiat hesabı olan diğer binlerce kişi gibi onun da memleketine döndükten sonra hesabından para çekmesi yasaklanmıştı. Bayan Jeličić’in işi bırakmasından ve kocasının ölümünden sonra geçinecek parası kalmamıştı.
Evlerinden zorla çıkarılan ve büyük bir yoksulluk içinde yaşayan köylülere uygulanan yeni tazminat kuralları
Devlet terörle mücadele maksatlarıyla küçük bir köyün sakinlerini evlerinden çıkarmıştır. Köylülere on yıl boyunca köylerine geri dönmelerine izin verilmemiştir. Bu arada köylülere oturacakları başka bir konut veya para da verilmemiş ve köylüler büyük bir yoksulluk içinde yaşamışlardır. Strazburg Mahkemesi köylülerin haklarının ihlal edildiğine hükmetmiştir. Yeni çıkarılan bir yasayla terörle...
Türkiye
Aileler arazilerini elden çıkarmaya zorlandıktan sonra adil tazminat yasalarında değişiklik yapılması
İki ailenin Selanikte arazileri vardı. Yetkililer arazinin bir bölümüne kamuya ait inşaat nedeniyle el koydu – ancak ailelere arazinin gerçek değerinin çok küçük bir bölümü ödendi. Strazburg Mahkemesi bu durumun ailelerin mülkiyetin korunması hakkını ihlal ettiğine hükmetti. Bilahare Yunanistan içtihadında değişiklik yapıldı, mahkemelerin insanların arazisi istimlak edildiğinde uygun bir...
Yunanistan
İnançlarına karşı olmasına rağmen bir kadının kendisine ait arazi üzerinde avlanılmasına izin vermeye zorlanması
Catherine Schneider avlanmaya etik nedenlerle karşıydı ancak eski bir yasa uyarınca buna izin vermeye zorlanıyordu. Strazburg Mahkemesi Catherine Schneider’ı bir avcılık grubunun parçası olmaya zorlamanın onun temel haklarını ihlal ettiğine hükmetti. Yasada değişiklik yapılarak av konusunda insanların vicdanlarının sesini dinlemesine izin verildi.
Lüksemburg
USEFUL LINKS
Council of Europe webpage on criminal justice reform
Handbook on Human Rights and Criminal Procedure PDF (2,150 Mo)
Factsheets on the case-law of the European Court of Human Rights:
Measures adopted and reported by States (Execution of judgments) PDF (996 Ko)