- Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde sağlıklı bir çevrede yaşama hakkı özel olarak yer almamakla birlikte, Sözleşme çok çeşitli çevresel sorunlarda ilerleme sağlanmasına yardımcı olması amacıyla bireyler ve kampanya grupları tarafından giderek daha çok kullanılmaktadır.
- Zararlı sanayi salınımları, tehlikeli atıklar veya aşırı gürültü gibi çevre kirliliği türleri insanların sağlığını ve esenliğini etkileyebilir.
- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin verdiği kararlar çeşitli ülkelerde çevrenin daha güçlü bir biçimde korunmasına yardımcı olmuştur.
Örnekler
Elektrik santralinin yol açtığı kirlilikten etkilenen Tiflis sakinleri sembolik önemi olan davayı kazandılar
Ivane Jugheli, Otar Gureshidze ve Liana Alavidze’nin Tiflis’te yaşadığı apartmanın birkaç metre ilerisinde bir termik santralin tehlikeli sanayi faaliyetleri yapmasına izin verildi. Avrupa mahkemesi Gürcistan Hükümeti’nin sakinleri bu faaliyetten doğan kirlilikten koruyamamasını eleştirdi ve sakinlerin hak ihlaline uğradığına hükmetti. Bu karar Gürcistan’ın çevre yasalarını güçlendirmesine yol...
Gürcistan
Baba oğulun altın madeninde siyanür kullanıldığına dair şikayeti üzerine, sınai tehlikelerin önlenmesine yönelik çok sıkı kısıtlamalar uygulanıyor
Baia Mare’de yaşayan Vasile Tătar, bir altın madeni şirketinin felakete yol açan kimyasal madde sızıntısındaki rolüne rağmen şirketin siyanür kullanmaya devam etmesine izin verilmesi üzerine oğlu Paul’un sağlığı konusunda korkuya kapıldı. Vasile ve Paul davalarını Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine götürdüler. Mahkeme Romanya’nın, baba oğulun sağlıklı ve korunaklı bir çevrede yaşama hakkını...
Romanya
‘McLibel’ hakaret davasında çevre eylemcileri için adalet
McDonald’s iki çevre eylemcisi Helen Steel ve David Morris’e karşı başarılı bir hakaret davası açtı. Helen ve David mahkeme sırasında kendilerine bir avukat tutamadılar. Avrupa mahkemesi Birleşik Krallık’ın Helen ve David’e hukuksal destek sağlamayı reddetmesinin onların haklarına yönelik bir ihlal olduğuna hükmetti. Birleşik Krallık artık hakaret davalarında istisnai durumlarda hukuksal destek...
Birleşik Krallık
Kadın gürültü kirliliği davasını kazandıkdan sonra devlet müfettişlerine yeni yetkiler verilmesi
On yıldan fazla bir süre boyunca, Ljubica Udovičić’in ev hayatı dairesinin tam altındaki bardan gelen aşırı gürültüler nedeniyle alt üst oldu. Sarhoş olan ve şiddetli davranışlar sergileyen müşteriler nedeniyle defalarca polis çağrıldı. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Hırvat yetkililerin harekete geçemediklerine ve Ljubica’nın haklarının ihlal edildiğine hükmetti. Bu da Hırvatistan’ın gürültü...
Hırvatistan
Otoyolun yol açtığı hava kirliliğinin aile yaşamına zarar vermesi, daha iyi çevre koruması sağlanmasına neden oldu
Yerel yönetimin, yoğun trafiği olan bir otoyolun güzergahını evlerinin önündeki caddeden geçecek şekilde değiştirmesi üzerine, Natalya Grimkovskaya’nın ailesiyle birlikte yaşadığı ev neredeyse yaşanmaz hale geldi. Doktorlar Natalya’nın küçük oğluna, Natalya’ya göre araç salınımlarından kaynaklanan, kronik kurşun ve bakır zehirlenmesi teşhisi koydular. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi yetkililerin...
Ukrayna
Çevresel hasar bölgesindeki evin çökmesi üzerine sahibine tazminat ödenmesi
Devletin Dimitar Yordanov’u ve ailesini yeni bir eve yerleştirememesini müteakiben, açık işletme türü bir kömür madeninde uygulanan dinamit patlamaları Dimitar Yordanov’un evini temelinden sarsmıştır. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi evin bir çevresel hasar bölgesinde kalmasına devam edilerek Dimitar’ın mülkiyet hakkının ihlal edilmesinden Bulgaristan’ı sorumlu bulmuştur. Mahkeme sonunda...
Bulgaristan
Çevre gruplarının yasal itirazı haksızca reddedildikten sonra adalete daha iyi erişim sağlanması
Belçika Danıştay’ı bir çevre grubunun bir atık depolama alanının genişletilmesine izin veren bir karara itirazını, başvurularına olay raporunu eklemedikleri gerekçesiyle reddetti. Avrupa mahkemesi bunun grubun adil yargılanma hakkını ihlal ettiğine hükmetti. Karar Danıştay’ın şikayetleri değerlendirirken daha az şekilci bir yaklaşım sergilemesini teşvik etti, başvuru sahiplerinin bir mahkemeye...
Belçika
Bir doğa koruma alanında yapılacak demiryolu inşaatı planlarına itiraz edemeyen evsahipleri için adalet
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, özel bir doğa koruma alanında yaşayan insanların devletin evlerinin yakınında bir demiryolu inşa etme planlarına tam yasal inceleme yaptırma haklarının olması gerektiğine karar verdi. İsveç yüksek mahkemesi artık yaklaşımını değiştirdi, hükümet benzer kararlar aldığında insanların yasal inceleme yaptırma haklarını güçlendirdi.
İsveç
Kirli içme suyu iddialarına yanıt verdikten sonra hakaret suçundan beraat eden adam
Zoran Šabanović su kirliliği hakkında ileri sürdüğü iddialar nedeniyle açılan hakaret davasında tecil edilmiş hapis cezasına çarptırıldı. Avrupa mahkemesi Zoran’ın mahkumiyetinin onun ifade özgürlüğünü ihlal ettiğine hükmetti. Bunun üzerine Karadağ hakareti suç olmaktan çıkardı ve Zoran yeniden yargılandığı davada beraat etti.
Karadağ
Çevre örgütüne yasal statü verilmemesini müteakiben dernek kurma özgürlüğünü korumaya yönelik reformlar yapılması
Dört Ukraynalı yerel çevrelerini korumak için bir grup oluşturdular. Ancak derneklerini tescil ettirmek istediklerinde yetkililer idari bir takım teknik konuları gerekçe göstererek isteklerini reddetti. Grup dağılmak zorunda kaldı. AİHM bunun grubun dernek kurma özgürlüğünü ihlal ettiğine hükmetti. 2013 yılında yeni Dernekler Yasası bu tür grupları korumaya yönelik daha uygun kurallar içeriyordu.
Yararli ‘link’ler
Protecting the environment using human rights law
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatlarıyla ilgili bilgilendirme metinleri:
Environment and the ECHR PDF (540 Ko)
Measures adopted and reported by States (Execution of judgments) PDF (790 Ko)