Medijacija se sve više koristi u Crnoj Gori za mirno rješavanje sporova između različitih strana. Medijacija omogućava građanima i građankama da zaštite svoja prava, ali i značajno doprinosi smanjenju broja sudskih predmeta. Kao rezultat napora koji se preduzimaju na planu alternativnog rješavanja sporova, broj predmeta riješenih na ovaj način je u stalnom porastu. Do kraja novembra 2021. godine zaključeno je 1200 sporazuma o medijaciji. Novi Zakon o alternativnom rješavanju sporova, usvojen 2020. godine pruža nove mogućnosti za alternativno rješavanja sporova, uključujući ranu neutralnu ocjenu sporova, ali je potrebno uložiti više napora na planu poboljšanja kvaliteta usluga medijacije i informisanja građana i profesionalaca o prednostima medijacije.

Ovo je bila jedna od ključnih poruka Regionalne konferencije o domaćim i regionalnim perspektivama i izazovima u alternativnom rješavanju sporova, održane danas u Podgorici, u okviru zajedničkog projekta Evropske unije i Savjeta Evrope „Odgovornost i profesionalizam u pravosudnom sistemu u Crnoj Gori“ u sklopu obilježavanja „Nedelje medijacije“ u Crnoj Gori.

U radu Konferencije, koju su organizovali Programska kancelarija Savjeta Evrope u Podgorici i Centar za alternativno rješavanje sporova u Crnoj Gori, učestvovali su predstavnici i predstavnice iz 13 zemalja svijeta, koji su razmenjivali iskustva o praksi i mehanizmima medijacije, uključujući i online medijaciju. Kroz panel diskusije o različitim etičkim, pravnim i društvenim implikacijama alternativnog rješavanja sporova, prezentovane su dobre prakse i uloge medijatora, sudija, lokalnih samouprava, biznis zajednice i akademske zajednice.

Lilja Gretarsdottir, šefica Odjeljenja za programsku saradnju u Generalnom direktoratu za ljudska prava i vladavinu prava Savjeta Evrope, naglasila je u svom uvodnom obraćanju da prakse i standardi medijacije Savjeta Evrope počivaju na sve većem prepoznavanju njihovih jedinstvenih prednosti i potencijalu za mirno rješavanje sporova. Iako se prakse medijacije mogu razlikovati, ključne vrijednosti ovog procesa su uvijek povezane sa temeljnim evropskim načelima vladavine prava i ljudskih prava. Takođe je naglasila da Savjet Evrope i EU zajednički pružaju podršku unapređenju medijacije u Crnoj Gori, uvijek rukovodeći se pravima i interesima građana i građanki.

Riccardo Serri, zamjenik Šefice Delegacije EU u Crnoj Gori je u svom uvodnom obraćanju istakao da je alternativno rješavanje sporova ključno za jačanje efikasnosti pravosuđa. „Raduje me to što sve veći broj građana i građanki Crne Gore ima povjerenje u alternativno rješavanje sporova i što je broj predmeta upućenih Centru za alternativno rješavanje sporova, kako od strane sudova tako i od strane građana, u konstantnom porastu. EU će nastaviti da podržava Crnu Goru na ovom polju i uopšteno u svim njenim naporima vezanim za reformu pravosuđa“, zaključio je Serri.

Marina Lutovac, direktorka Centra za alternativno rješavanje sporova u Crnoj Gori osvrnula se u svojoj uvodnoj riječi na same začetke medijacije u društvu Crne Gore, odnosno na istorijske periode u kojima su postojale različite alternative suđenju, poput miritelja. Ona je istakla značaj razmjene iskustava i praksi medijacije u kontekstu poboljšanja pristupa građana pravdi, u skladu sa mjerilima Evropske unije koje su usmjerene ka stvaranju „područja slobode, sigurnosti i pravde“. Naglasila je da prema relevantnim međunarodnim i evropskim standardima „pravo na pristup pravdi obuhvata ne samo pravo građana i drugih pravnih subjekata na pristup pravosuđu, već i pravo na pristup različitim alternativnim načinima rješavanja sporova.“

Evgenia Giakoumopoulou, šefica operacija u Programskoj kancelariji Savjeta Evrope u Podgorici pozdravila je napore Crne Gore i Centra za alternativno rješavanje sporova u osiguravanju efikasne implementacije dostupnih mehanizama za alternativno rješavanje sporova. Takođe je predstavila dosadašnje rezultate, postignute u okviru zajedničkog programa Evropske unije i Savjeta Evrope „Horizontal Facility za Zapadni Balkan i Tursku 2019 -2022“, uključujući usvajanje Etičkog kodeksa medijatora i Metodologije za ocjenjivanje rada medijatora. „Iako se medijacija već široko koristi u rješavanju porodičnih sporova, postoji snažna potreba da se proširi njena primjena u privrednim i drugim medijabilnim sporovima. Jednako je važno da se stranke podstaknu da se više uključuju u postupke medijacije i da se unaprijedi njihova informisanost o prednostima medijacije“, zaključila je Giakoumopoulou.

Konferencija je organizovana u okviru projekta „Odgovornost i profesionalizam u pravosudnom sistemu u Crnoj Gori“, koji je dio zajedničkog programa Evropske unije i Savjeta Evrope „Horizontal Facility za Zapadni Balkan i Tursku 2019 - 2022“, a koji sprovodi Savjet Evrope.