Tagayeva ve diğerleri/Rusya  | 2017

Beslan okulundaki terör saldırısı mağdurlarının davayı kazanmaları

Bir anne olarak çocuklarınızı gömmek korkunç bir şey… Bu acıyı hissettikten sonra başkalarının da aynı acıyı duymalarına izin veremem. Böyle bir şeyin asla tekrarlanmaması için elimizden gelen herşeyi yapmalıyız.

Saldırıda kocasını ve her iki oğlunu da kaybeden Emma Tagayeva.  BBC mülakatından - © fotoğraf Creative Commons Aaron Bird

Ön bilgiler

Eylül 2004’te otuzu aşkın silahlı terörist Kuzey Osetya’da, Beslan’da bir okula saldırı düzenlediler. Elli saati aşkın bir süre, çoğunluğu çocuk olan 1000’den fazla insanı rehin aldılar. Patlamalar, ateş açılması ve silahlı müdahale sonucunda 330’u aşkın insan –bunların 180’den fazlası çocuktu – hayatını kaybetti, 750’yi aşkın insan yaralandı.

Daha sonra ortaya çıktı ki, yerel yöneticilerin elinde, söz konusu gün veya günlerde bir eğitim kurumuna terör saldırısı düzenleneceğine dair bilgiler vardı. Ancak yetkililer teröristleri durdurmaya, güvenliği artırmaya veya halkı uyarmaya çalışmadılar.

Yetkililerin olaya mukabelesinde resmi bir liderlik eksikliği vardı ve bunun sonucunda da karar vermede ve koordinasyonda ciddi sorunlar meydana gelmişti. Güvenlik güçlerinin teröristlerle nasıl çatışmaya gireceğine dair düzgün kuralların olmaması nedeniyle, rehinelerin halen tutulduğu binalara karşı ayrım gözetmeksizin silah kullanılmıştı. Bu silahlar arasında alev püskürten silahlar, el bombası atarlar ve bir tank topu bulunmaktaydı. Bu silahlar rehineler arasında ağır zayiata yol açmıştı.

409 mağdur veya aile üyesi saldırıyla ilgili olarak Rus makamlarının bir dizi hatası olduğunu ileri sürerek olayı Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine götürdüler. Bunlardan çoğu olayla ilgili gerçeği ve ileride bu tür trajediler yaşanmaması ne gibi dersler alınabileceğini öğrenmek istiyorlardı.

AİHM kararı

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi uyarınca milli makamlar mümkün olan her durumda yaşama yönelik tehditleri önlemekle ve tehlikeli durumlarda hasarı en aza indirgemekle yükümlüdürler. Ancak bu olayda yetkililer yükümlülüklerini çeşitli biçimlerde yerine getirmemişlerdir. Güvenlik operasyonunun planlanması ve kontrolü dağınık bir biçimde yapılmış ve liderlikten yoksun olarak gerçekleştirilmiştir. Düzgün kurallar olmadığından okula karşı kullanılan silahlarda ayrım gözetilmemiş, bu da can kaybının artmasına neden olmuştur. Son olarak da olayla ilgili soruşturma ne olup bittiğini ortaya koymada yetersiz kalmıştır.

Mahkeme geçmişten ders almaya, ilgili yasal ve operasyonel standartlara ilişkin farkındalığın artırılmasına ve ileride benzer ihlallerin önlenmesine yönelik çeşitli tedbirlerin alınması gerektiğini belirtmiştir.

Dava başvurusunda bulunanlara yaklaşık 3 milyon Euro’luk tazminat ödenmesine karar verilmiştir.

Ölenleri asla geri getiremeyiz, ancak güçlü olup neler olup bittiğini açıkça konuşmalıyız ki, Beslan saldırısı bu tür saldırıların sonuncusu olsun.

Dört aile üyesi kuşatma esnasında rehin alınan Bn Ella Kesayeva. Bn Ella Kesayeva Beslan’ın Sesi adlı tabana yayılmış bir STK’nın başkanlığını yaptı. Avrupa İnsan Hakları Savunuculuk Merkezi’nden alıntı - © fotoğraf Jam News

Müteakip gelişmeler

Avrupa Konseyi 2012 yılından beri terörizme karşı mukabeleye yönelik reformları, yapıları ve usulleri denetlemektedir. Denetleme ilk kez 2002 yılı Moskova tiyatrosu kriziyle ilgili bir başka AİHM davasında başlatılmıştır (Finogenov ve diğerleri/Rusya Davası).

Beslan’daki olaylardan beri terörizme karşı mücadelede yasal ve düzenleyici çerçeveyi iyileştirmek üzere iki cumhurbaşkanlığı kararnamesi ve bir federal yasa yayınlanmıştır.

Yetkililerin terör olaylarıyla başa çıkma kapasitesini iyileştirmeye yönelik çok çeşitli seminerler, etkinlikler ve eğitim tatbikatları düzenlenmiştir.

Avrupa Konseyi bu alandaki, reformları ve bu olaylarla ilgili yapılması gereken ilave soruşturmaları izlemeye devam etmektedir.

Linkler

Themes:

İlgili örnekler

Hırvatistan çatışmasındaki savaş suçu mağdurlarının ve kayıpların aileleri için adalet

Josipa Skendžić kocasına ne olduğunu öğrenmek için on yıllarca bekledi. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Hırvat yetkili makamlarının 1991’de “İç Savaş” sırasında kocasının polis gözaltısında kaybolmasını gerektiği gibi soruşturamadığına hühükmetti. Karardan bu yana Hırvatistan, savaş suçu iddialarının gerektiği gibi soruşturulmasını sağlamak için adımlar attı ve kayıp kişilerin aranmasını...

Read more

İnsan trafiği mağduru olduğu iddia edilen bir şahsın ölümü

İddiaya göre Oxana Rantseva 20 yaşındayken cinsel istismar amacıyla Rusya’dan Kıbrıs’a kaçırılmıştı. İki hafta sonra kaçmaya çalışırken düştüğü beşinci kattaki bir balkonun altında ölü bulunmuştu. Strazburg Mahkemesi yetkililerin Rantseva’yı koruyamadığına ve aynı zamanda ölümüyle ilgili gerekli soruşturmayı yapmadıklarına hükmetti. Olaylardan sonra insan ticaretiyle mücadele için bir dizi...

Read more

Polisin silahsız insanları vurarak öldürmesi üzerine silah yasalarında reform yapılması

21 yaşında iki genç askerden kaçarak büyükannelerini görmeye gelirler. Askeri inzibat geldiğinde silahsızdırlar ve şiddete başvurmazlar – ve kaçarlar. Ancak vurularak öldürülürler. Strazburg Mahkemesi askeri inzibatın son derece aşırı güç kullandığına hükmeder. Bu ve diğer davalar sonucunda yetkililerin ateşli silahlar kullanmalarına dair kurallarda değişiklikler yapıldı.

Read more