Հոգեկան առողջության խնդիրներ ունեցող անձանց իրավունքների պաշտպանությունը մշտապես եղել է Եվրոպայի խորհրդի աշխատանքի առանցքում ։ Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիան առանց որևէ խտրականության պաշտպանում է հասարակության բոլոր անդամների իրավունքներն ու արժանապատվությունը։ Ցավոք սրտի, հասարակության մեջ դեռևս առկա խարանի պատճառով հաճախ հոգեկան առողջության խնդիրներ ունեցող մարդիկ անուշադրության են մատնվում: Շատ կարևոր է ապահովել, որ ցանկացած անձ պահպանի իր ինքնավարությունը և որոշումներ կայացնելու կարողությունը հնարավորինս առավելագույն չափով:
Անգործունակ համարվող հոգեկան առողջության խնդիրներ ունեցող անձանց պաշտպանությունը քննարկելու, ինչպես նաև «Նիկոլյանն ընդդեմ Հայաստանի» գործով ՄԻԵԴ-ի վճռի կատարմանը նպաստելու նպատակով, Եվրոպայի խորհրդի երևանյան գրասենյակը ՀՀ միջազգային իրավական հարցերով ներկայացուցչի գրասենյակի հետ սերտ համագործակցությամբ 2024թ. փետրվարի 5-ին կազմակերպել էր քննարկում պետական մարմինների՝ ներառյալ առողջապահության նախարարության, աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության, արդարադատության նախարարության և Մարդու իրավունքների պաշտպանի գրասենյակի մասնակցությամբ։
«Նիկոլյանն ընդդեմ Հայաստանի» ՄԻԵԴ վճիռը ցույց տվեց, որ թեև Հայաստանում ներդրվել են որոշակի երաշխիքներ՝ ապահովելու հոգեկան առողջության խնդիրներով պայմանավորված անգործունակ ճանաչված անձանց պաշտպանությունը, գործող նորմատիվային դաշտը պետք է էլ ավելի ընդլայնվի՝ ապահովելու բնակչության այս խմբի ավելի լավ պաշտպանությունը՝ որդեգրելով մարդակենտրոն մոտեցում՝ հիմնված անձի անհատական առանձնահատկությունների և նրա հոգեկան առողջության վրա՝ աջակցելով և հզորացնելով անձին հնարավորինս ինքնուրույն հասկանալու, դիտարկելու և իր որոշումները կայացնելու համար: Այն ներառում է նաև հասարակության պարտավորությունը՝ պաշտպանելու հոգեկան առողջության խնդիրներ ունեցող անձանց խտրականության ցանկացած ձևից։ Սա նշանակում է, որ ազգային մակարդակով անհրաժեշտություն կա մշակելու և գործադրելու մեխանիզմներ, որոնք թույլ կտան աջակցել որոշումների կայացմանը։
Քննարկման նպատակն էր ԵԽ միջազգային և ազգային խորհրդատուների կողմից առաջարկություններ առաջարկել հոգեկան առողջության խնդիրների հետևանքով անգործունակ ճանաչված անձանց իրավունքների վերաբերյալ Հայաստանի իրավական դաշտի բարելավման վերաբերյալ։
Քննարկումը մեծապես նպաստեց հոգեկան առողջության խնդիրներ ունեցող անձանց իրավունքների պաշտպանության համատեքստում ՀՀ կառավարության սոցիալական բարեփոխումների օրակարգին և արդյունավետ հարթակ ստեղծեց համապատասխան պետական կառույցների միջև պայմանների վերանայման վերաբերյալ քննարկման և կարծիքների փոխանակման համար։ իրավաբանական անաշխատունակություն՝ ըստ միջազգային չափանիշների։
Փորձագիտական քննարկումը կազմակերպվել էր Եվրոպայի խորհրդի համագործակցության ծրագրի կողմից՝ «Մարդու իրավունքների պաշտպանությունը կենսաբժշկության մեջ II» թեմայով, որն իրականացվում է Եվրոպայի խորհրդի 2023-2026 թվականների գործողությունների ծրագրի շրջանակներում։
