Άρθρο 41 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

Δίκαιη ικανοποίηση: Εάν τo Δικαστήριο κρίνει ότι υπήρξε παραβίαση της Σύμβασης ή των Πρωτοκόλλων της, και αv τo εσωτερικό δίκαιο τoυ Υψηλού Συμβαλλόμενου Μέρους δεv επιτρέπει παρά μόνο ατελή εξάλειψη τωv συvεπειώv της παραβίασης αυτής, τo Δικαστήριο χορηγεί, εφόσον είναι αναγκαίο,στον παθόντα  δίκαιη ικανοποίηση
 

Μετά την έναρξη ισχύος του Πρωτοκόλλου 14, την 1η Ιουνίου 2010, η Επιτροπή των Υπουργών επιβλέπει επίσης την εκτέλεση των όρων των φιλικών διακανονισμών που επικυρώνονται από το Δικαστήριο (Άρθρο 39 της Σύμβασης), περιλαμβανομένου οποιουδήποτε ποσού το οποίο το Κράτος έχει συμφωνήσει να καταβάλλει στον προσφεύγοντα σύμφωνα με τους όρους του διακανονισμού αυτού.

Όταν το Δικαστήριο αποφασίσει κατά ενός Κράτους και επισημάνει ότι ο αιτών έχει υποστεί ζημιά, εκδικάζει στον αιτούντα δίκαιη ικανοποίηση, δηλαδή ένα χρηματικό ποσό ως αποζημίωση για τη ζημιά. Η ζημιά διακρίνεται κατά τον ακόλουθο τρόπο:
 

Ζημιά γενικά

Πρέπει να τεκμηριωθεί ένας σαφής αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ της ζημιάς και της επικαλούμενης παραβίασης. Το Δικαστήριο δεν θα ικανοποιηθεί από μια απλώς επουσιώδη σχέση μεταξύ της επικαλούμενης παραβίασης και της ζημιάς, ούτε από μια απλή εικασία για το τι θα μπορούσε να είναι. Η αποζημίωση για τη ζημιά μπορεί να επιδικαστεί εφόσον η ζημιά είναι αποτέλεσμα μιας διαπιστωθείσας παραβίασης. Δεν μπορεί να επιδικαστεί αποζημίωση για ζημιά που προκλήθηκε από γεγονότα ή περιστάσεις που δεν βρέθηκαν να αποτελούν παραβίαση της Σύμβασης ή για ζημιά που σχετίζεται με παράπονα που κηρύχθηκαν απαράδεκτα σε προηγούμενο στάδιο των διαδικασιών. Ο σκοπός της επιδίκασης αποζημίωσης από το Δικαστήριο σε σχέση με τη ζημιά είναι η αποζημίωση του αιτούντα για τις πραγματικά βλαβερές συνέπειες μιας παραβίασης.  Δεν σκοπεύει να τιμωρήσει το υπεύθυνο Συμβαλλόμενο Μέρος.  Συνεπώς, μέχρι τώρα, το Δικαστήριο θεωρεί ανάρμοστη την αποδοχή αιτημάτων για αποζημίωση με επιγραφές όπως «κυρωτικές», «επιβαρυντικές» ή «παραδειγματικές».  

1.   Υλική ζημιά

Η αρχή σχετικά με την υλική ζημία είναι ότι ο προσφεύγων ή η προσφεύγουσα θα πρέπει να βρεθεί, κατά το μέρος του δυνατού,.στη θέση στην οποία θα ήταν αν η διαπιστωθείσα παραβίαση δεν είχε λάβει χώρα, με άλλα λόγια, restitutio in integrum. Αυτό μπορεί να συνεπάγεται αποζημίωση και για απώλειες που πραγματικά υπέστη (damnum emergens) και διαφυγόντα ή μειωμένα κέρδη που θα αναμένονταν στο μέλλον (lucrum cessans). Ο αιτών πρέπει να δείξει ότι η υλική ζημιά είναι αποτέλεσμα της επικαλούμενης παραβίασης ή των επικαλουμένων παραβιάσεων.  Ο προσφεύγων θα πρέπει να καταθέσει σχετικά έγγραφα για να αποδείξει στο μέτρο του δυνατού, όχι μόνο την ύπαρξη αλλά επίσης και το ποσό ή την αξία της ζημιάς.  Συνήθως η επιδίκαση αποζημίωσης από το Δικαστήριο θα αντανακλά το πλήρες ποσό που υπολογίστηκε για τη ζημιά.  Ωστόσο αν η πραγματική ζημιά δεν μπορεί να υπολογιστεί ακριβώς, το Δικαστήριο θα κάνει μια εκτίμηση με βάση τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του.

2.   Ηθική βλάβη

Η επιδίκαση αποζημίωσης από το Δικαστήριο για ηθική βλάβη, στοχεύει στην παροχή οικονομικής αποζημίωσης για μη υλική βλάβη, για παράδειγμα ψυχικές ή σωματικές δοκιμασίες.  
Η φύση της ηθικής βλάβης είναι τέτοια που δεν επιδέχεται ακριβή υπολογισμό.  Αν η ύπαρξη μιας τέτοιας βλάβης μπορεί να εδραιωθεί και το Δικαστήριο θεωρεί ότι είναι απαραίτητη η επιδίκαση μιας χρηματικής αποζημίωσης, θα πραγματοποιήσει την αξιολόγηση  σε δίκαιη βάση, λαμβάνοντας υπόψη τα πρότυπα που προκύπτουν από τη νομολογία του.  

3.   Έξοδα και δαπάνες 

Το Δικαστήριο μπορεί να δώσει εντολή για αποζημίωση του προσφεύγοντα ή της προσφεύγουσας για τα έξοδα και τις δαπάνες που προέκυψαν – πρώτον σε εθνικό επίπεδο και κατόπιν για τις διαδικασίες ενώπιον του ίδιου του Δικαστηρίου – κατά την προσπάθεια της αποτροπής της παραβίασης ή την προσπάθεια να αποζημιωθεί για αυτή. Τέτοια έξοδα και δαπάνες συνήθως θα περιλαμβάνουν τα έξοδα νομικής συνδρομής, το δικαστικό ένσημο και άλλα παρόμοια.  Μπορεί επίσης να περιλαμβάνουν έξοδα ταξιδιού και διαβίωσης, ιδιαίτερα αν αυτά έχουν προκύψει με την παρουσία τους για μια προφορική διαδικασία ενώπιον του Δικαστηρίου.

Η Γραμματεία του Τμήματος εκτέλεσης των αποφάσεων του Δικαστηρίου, καταγράφει τις πληροφορίες που λήφθηκαν από τις εναγόμενες κυβερνήσεις ή από τους προσφεύγοντες σχετικά με την πληρωμή της δίκαιης ικανοποίησης ή από πιθανό εσωτερικό χρέος και ελέγχει τις πληροφορίες σε περίπτωση διαφωνίας εκ μέρους του προσφεύγοντα. Η Επιτροπή υπουργών διασφαλίζει, αν χρειαστεί, ότι το ποσό που επιδικάστηκε από το Δικαστήριο, πραγματικά καταβλήθηκε στον προσφεύγοντα.