Artykuł 41 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka

Słuszne zadośćuczynienie: jeżeli Trybunał stwierdzi, że nastąpiło naruszenie Konwencji lub jej Protokołów oraz jeżeli prawo wewnętrzne zainteresowanej Wysokiej Układającej się Strony pozwala tylko na częściowe usunięcie konsekwencji tego naruszenia, Trybunał orzeka, gdy zachodzi taka potrzeba, o przyznaniu słusznego zadośćuczynienia pokrzywdzonej
stronie.

W wyniku wejścia w życie Protokołu Nr 14, w dniu 1 czerwca 2010 r., Komitet Ministrów nadzoruje również wykonywanie ugód zatwierdzonych przez Trybunał (Artykuł 39 Konwencji), w tym w zakresie jakiejkolwiek kwoty, jaką Państwo zgodziło się zapłacić skarżącemu na podstawie postanowień takiej ugody.

Jeśli Trybunał uzna, że skarżący poniósł szkodę z winy Państwa, zasądza na rzecz skarżącego słuszne zadośćuczynienie, tj. sumę pieniędzy, jako rekompensatę za szkodę. Rozróżnia się następujące rodzaje szkód:
 

Szkoda w ogólności

Należy dowieść istnienia jasnego związku przyczynowego pomiędzy szkodą a zarzucanym naruszeniem. Trybunał nie zadowoli się jedynie wątłym powiązaniem między zarzucanym naruszeniem a szkodą, ani spekulacjami co mogło się wydarzyć. Rekompensata za szkodę może zostać zasądzona w takim zakresie, w jakim szkoda jest rezultatem stwierdzonego naruszenia. Nie można zasądzić rekompensaty za szkodę spowodowaną przez wydarzenia lub sytuacje, które nie zostały uznane za naruszenie Konwencji, ani za szkody związane ze skargami, które zostały uznane za niedopuszczalne na wcześniejszym etapie postępowania.
Celem rekompensaty za szkodę zasądzonej przez Trybunał jest zadośćuczynienie skarżącemu za faktycznie szkodliwe konsekwencje naruszenia. Nie ma ona na celu ukarania Umawiającej się Strony. Dlatego też Trybunał uznaje dotychczas za nieodpowiednie akceptowanie wniosków o odszkodowanie, które określa, jako „noszące znamiona kary”, „obciążające”, czy  „dla przykładu”.
 

1.   Szkoda materialna

Zasada dotycząca szkody materialnej, jest taka, że skarżący powinien, jeśli to możliwe, powrócić do takiej pozycji, w której by się znajdował, gdyby  stwierdzone naruszenie nie miało miejsca, innymi słowy, restitutio in integrum. Takie odszkodowanie może obejmować rekompensatę zarówno za szkody, które faktycznie poniósł (damnum emergens) jak też za szkody, bądź też zmniejszony zysk, spodziewany w przyszłości (lucrum cessans).
To skarżący musi wykazać, że  szkoda materialna powstała w wyniku zarzucanego naruszenia lub naruszeń. Skarżący powinien przedłożyć odpowiednie dokumenty, by wykazać, jak dalece to możliwe, nie tylko istnienie szkody, ale także jej rozmiar lub wartość. Zwykle orzeczenie Trybunału odzwierciedla obliczoną pełną szkodę. Jednakże, gdy faktyczna szkoda nie może być precyzyjnie oszacowana, Trybunał dokonuje szacunku w oparciu o fakty, którymi dysponuje.

2.   Szkoda niematerialna

Zasądzenie przez Trybunał odszkodowania za szkodę o charakterze niematerialnym ma na celu finansową rekompensatę za szkody  niematerialne, np. cierpienie psychiczne lub fizyczne. Szkoda niematerialna ma taki charakter, iż nie da się jej precyzyjnie oszacować. Jeżeli istnienie takiej szkody zostanie stwierdzone i jeśli Trybunał uzna, że zasądzenie pieniędzy  jest niezbędne, czyni szacunki na podstawie zasady słuszności, mając na względzie standardy wynikające z jego orzecznictwa.

3.   Koszty i wydatki

Trybunał może zasądzić na rzecz skarżącego zwrot kosztów i wydatków, jakie poniósł – po pierwsze w postępowaniu krajowym, a następnie w postępowaniu przed Trybunałem – próbując zapobiec naruszeniu lub też ubiegając się o rekompensatę za zaistniałe naruszenie. Takie koszty i wydatki, obejmują zwykle koszty pomocy prawnej, opłaty sądowe itp. Mogą też obejmować koszty podróży i utrzymania w szczególności, te spowodowane obecnością na rozprawie przed Trybunałem.

Sekretariat Departamentu Wykonywania Wyroków Trybunału rejestruje informacje otrzymane od rządów lub skarżących dotyczące wypłat słusznego zadośćuczynienia lub pochodzące z bazy danych na temat długu wewnętrznego, jeśli taka istnieje i sprawdza te informacje w sprawach spornych. Komitet Ministrów zapewnia, jeśli to konieczne, by kwota zasądzona przez Trybunał została rzeczywiście wypłacona skarżącemu.