Szczyt Szefów Państw i Rządów – 2005
 

Wiedeń, 9 października 1993 r.

Deklaracja Wiedeńska

My, Szefowie Państw i Rządów państw członkowskich Rady Europy, zgromadzeni po raz pierwszy w historii naszej Organizacji, z okazji konferencji na szczycie w Wiedniu, uroczyście oświadczamy:

Zakończenie podziału Europy stwarza historyczną szansę dla umocnienia pokoju i stabilizacji na kontynencie. Wszystkie nasze państwa członkowskie przywiązane są do wartości demokracji pluralistycznej i parlamentarnej, niepodzielności i uniwersalności praw człowieka, praworządności i wspólnoty dziedzictwa kulturowego, wzbogaconego swą różnorodnością. Dzięki temu Europa może stać się rozległym obszarem demokratycznego bezpieczeństwa.

Taka Europa jest źródłem ogromnej nadziei, której w żadnym wypadku nie wolno zniszczyć terytorialnymi ambicjami, odradzaniem się agresywnego nacjonalizmu, utrwalaniem stref wpływów, nietolerancji lub totalitarnych ideologii.

Potępiamy wszystkie te negatywne zjawiska. To one pogrążają w wojnie i nienawiści narody byłej Jugosławii, zagrażając innym regionom. Apelujemy do przywódców tych narodów, by położyli kres owym konfliktom. Przywołujemy te narody, by do nas przyłączyły w celu zbudowania i wzmocnienia nowej Europy.

Jesteśmy w pełni świadomi, iż ochrona mniejszości narodowych spełnia podstawową rolę w stabilizacji i demokratycznym bezpieczeństwie naszego kontynentu.

Rada Europy jest przodującą europejską organizacją polityczną, zdolną do przyjęcia – na zasadach równości i w stałych strukturach – demokracji wyzwolonych spod komunistycznego reżimu. Z tego powodu przystąpienie tych państw do Rady Europy jest kluczowym czynnikiem w europejskiej konstrukcji opartej na wartościach naszej Organizacji.

Takie przystąpienie wymaga od kraju kandydującego przystosowania swoich instytucji i systemu prawnego do podstawowych zasad demokracji, praworządności i poszanowania praw człowieka. Przedstawiciele narodu powinni być wybierani drogą wolnych i uczciwych wyborów, w powszechnym głosowaniu. Gwarancja wolności słowa, a w szczególności środków masowego przekazu, ochrona praw mniejszości narodowych i poszanowanie zasad prawa międzynarodowego powinny pozostać w naszej opinii decydującym kryterium przy rozpatrywaniu każdej kandydatury. Równie istotnym zobowiązaniem jest podpisanie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i pełne zaakceptowanie jej mechanizmu nadzoru w krótkim terminie. Jesteśmy zdecydowani, w ramach Rady Europy, zapewnić pełne przestrzeganie zobowiązań przyjętych przez wszystkie państwa członkowskie.

Podkreślamy naszą wolę popierania integracji nowych państw-członków oraz podjęcia niezbędnych reform Organizacji, uwzględniając propozycje Zgromadzenia Parlamentarnego, oraz działalność władz lokalnych i regionalnych, które są istotne dla narodów w dążeniu do demokracji.

Potwierdzamy politykę otwarcia i współpracy wszystkich państw Europy Środkowej i Wschodniej, obierających drogę demokracji. Programy wspomagające demokratyczne przemiany, wprowadzone przez Radę Europy, powinny być rozwinijane i stale przystosowywane do potrzeb nowych partnerów.

Zamierzamy uczynić Radę Europy w pełni zdolną do przyczyniania się do bezpieczeństwa demokratycznego i sprostowania wyzwaniom społeczeństwa XXI w., dając wyraz prawny, wartościom określającym naszą europejską tożsamość i sprzyjającym poprawie jakości życia.

Zadania te wymagają pełniejszej koordynacji działań Rady Europy z działaniami innych organizacji, które przyczyniają się do stworzenia demokratycznej i bezpiecznej Europy, zaspokajając w ten sposób potrzebę komplementarności i lepsze wykorzystywanie zasobów.

W związku z tym z zadowoleniem przyjmujemy współpracę ustanowioną początkowo na podstawie porozumienia ze Wspólnotą Europejską z 1987 r., a szczególnie rozszerzenia wspólnych działań, zwłaszcza na rzecz państw Europy Środkowej i Wschodniej. Sądzimy, że takie partnerstwo - w coraz bardziej zróżnicowanych obszarach działalności - odzwierciedla specyficzny i ewolucyjny związek instytucjonalny, który cechuje stosunki między tymi dwoma organizacjami.

W celu poszerzenia bezpieczeństwa demokratycznego, opowiadamy się za pogłębianiem współpracy instytucjonalnej w dziedzinie wymiaru ludzkiego pomiędzy Radą Europy i KBWE. Porozumienie z tą organizacją powinno zostać zawarte, a szczególnie z jej Biurem Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka oraz jej Wysokim Komisarzem do Spraw Mniejszości Narodowych.

Jesteśmy zdecydowani w pełni wykorzystać forum polityczne, jakim jest Komitet Ministrów oraz Zgromadzenie Parlamentarne, zgodnie z kompetencjami i powołaniem Organizacji, wzmocnienia demokratycznego bezpieczeństwa w Europie. Dialog polityczny w ramach naszej Organizacji wniesie cenny wkład w stabilizację na naszym kontynencie. Będziemy to czynić tym bardziej skutecznie, jeśli zdołamy włączyć do tego politycznego dialogu te wszystkie państwa europejskie, które wyraziły wolę przestrzegania zasad Rady Europy.

W przekonaniu o konieczności stworzenia odpowiednich struktur prawnych oraz szkolenia kadr, dla powodzenia ekonomicznej i politycznej transformacji w Europie Środkowej i Wschodniej, przywiązujemy największą wagę do rozwoju i koordynacji programów pomocy im towarzyszących, w porozumieniu ze Wspólnotą Europejską.

Stworzenie tolerancyjnej i zasobnej Europy nie zależy tylko od współpracy między państwami. Opiera się ona również na transgranicznej współpracy władz lokalnych i regionalnych, respektującej konstytucję i terytorialną nienaruszalność każdego państwa. Zobowiązujemy Organizację do kontynuowania pracy w tej dziedzinie i do rozwijania współpracy między regionami nie graniczącymi ze sobą.

Wyrażamy nasze przekonanie, że współpraca kulturalna, w której Rada Europy odgrywa pierwszorzędną rolę – poprzez edukację, media, działalność kulturalną, ochronę i promocję dziedzictwa kulturowego, uczestnictwo młodzieży – jest niezbędna dla spójności Europy w poszanowaniu jej różnorodności. Nasze rządy zobowiązują się do uwzględniania priorytetów i wytycznych Rady Europy w ich bilateralnej i wielostronnej współpracy.

W celu przyczynienia się do spójności naszych społeczeństw, podkreślamy wagę deklaracji zawartych w Karcie Społecznej Rady Europy oraz Europejskim Kodeksie Zabezpieczenia Społecznego, w celu zapewnienia państwom członkowskim odpowiedniej ochrony socjalnej.

Doceniamy znaczenie współpracy prowadzonej w ramach Rady Europy na rzecz ochrony środowiska naturalnego i poprawy środowiska tworzonego przez człowieka.

Będziemy kontynuować nasze wysiłki w celu ułatwiania integracji społecznej legalnie przebywających imigrantów oraz poprawy zarządzania i kontroli przepływów migracyjnych, przestrzegając swobody przemieszczania się w ramach Europy. W związku z tym powołujemy "Grupę Wiedeńską" do kontynuacji tych prac i tym samym – wraz z innymi kompetentnymi grupami – przyczynienia się do kompleksowego podejścia do problematyki migracyjnej.

Pragniemy z zaprzyjaźnionymi państwami spoza Europy, wyznającymi te same wartości, rozwijać wspólne wysiłki na rzecz promocji pokoju i demokracji.

Potwierdzamy również, że pogłębianie współpracy uwzględniającej nową sytuację europejską, w żaden sposób nie powinno zwalniać nas z odpowiedzialności dotyczącej współzależności i solidarności między Północą a Południem.

W tak zarysowanym kontekście politycznym, my, Szefowie Państw i Rządów państw członkowskich Rady Europy, postanawiamy:

Załącznik I

Reforma mechanizmu kontroli - Europejskiej Konwencji Praw Człowieka

My, Szefowie Państw i Rządów państw członkowskich Rady Europy, zgodni co do reformy mechanizmu kontroli Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, postanowiliśmy co następuje:

Poprzez Konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, która weszła w życie przed czterdziestu laty, Rada Europy stworzyła jedyny w swoim rodzaju, międzynarodowy system ochrony praw człowieka. Podstawowa charakterystyka tego systemu polega na zobowiązaniu się państw zawierających umowę do skutecznej ochrony praw człowieka zawartych w Konwencji oraz na przyjęciu międzynarodowej kontroli poszanowania tych praw. Dotychczas Europejska Komisja Praw Człowieka i Europejski Trybunał Praw Człowieka realizowały te zobowiązania.

Od czasu wejścia w życie Konwencji w 1953 r., liczba Państw-Stron potroiła się. Dalsze Państwa będą przystępowały do tej umowy, po uprzednim przystąpieniu do Rady Europy. Uważamy, że bardzo pilne staje się przystosowanie obecnego mechanizmu kontroli do dokonującego się rozwoju, w celu zapewnienia w przyszłości skutecznej, międzynarodowej ochrony praw człowieka. Zadaniem tej reformy jest zwiększenie skuteczności środków ochrony, skrócenie procedur i utrzymanie obecnego, wysokiego poziomu ochrony praw człowieka.

W tym celu postanowiliśmy ustanowić, jako integralną część Konwencji, jednolity Europejski Trybunał Praw Człowieka, który zastąpi istniejące organy kontroli.

Upoważniamy Komitet Ministrów Rady Europy do opracowania ostatecznej wersji protokołu zmieniającego Konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, nad którym prace osiągnęły już znaczący postęp, z myślą o przyjęciu i otwarciu do podpisu tekstu podczas posiedzenia ministerialnego w maju 1994 r. Następnie zapewnimy, by protokół został przedłożony do ratyfikacji w możliwie najkrótszym czasie.

Załącznik II

Mniejszości narodowe

My, Szefowie Państw i Rządów państw członkowskich Rady Europy, zgodni w kwestii ochrony mniejszości narodowych, postanowiliśmy co następuje:

Mniejszości narodowe, ukształtowane w Europie w wyniku historycznych wstrząsów, powinny być chronione i szanowane, by mogły przyczyniać się do stabilizacji i pokoju.

W Europie, którą pragniemy zbudować, musimy odpowiedzieć na to wyzwanie: zapewnić ochronę praw osób należących do mniejszości narodowych w ramach państwa prawa, przy poszanowaniu integralności terytorialnej i narodowej suwerenności państw. W takich warunkach mniejszości te wniosą cenny wkład w życie naszych społeczeństw.

Stworzenie klimatu tolerancji i dialogu jest nieodzowne dla uczestniczenia wszystkich obywateli w życiu politycznym. W tym względzie znaczny wkład powinien być wniesiony przez władze lokalne i regionalne.

W swych działaniach państwa powinny zapewnić poszanowanie zasad stanowiących podstawę naszej wspólnej tradycji europejskiej: równość wobec prawa, niedyskryminacja, równość szans, swoboda stowarzyszania się i gromadzenia, jak również możliwość aktywnego uczestnictwa w życiu publicznym.

Państwa powinny stworzyć warunki pozwalające osobom należącym do mniejszości narodowych na rozwój ich kultury, zachowanie ich religii, tradycji i zwyczajów. Osoby te powinny mieć prawo używania swojego języka, zarówno prywatnie, jak i publicznie oraz powinny móc go używać – pod pewnymi warunkami – w relacjach z władzami publicznymi.

Podkreślamy znaczenie, jakie mogą mieć dwustronne porozumienia między państwami zmierzające do zapewnienia ochrony ich mniejszości narodowych, dla stabilności i pokoju w Europie.

Potwierdzamy naszą determinację w pełnym wprowadzeniu w życie zobowiązań dotyczących ochrony mniejszości narodowych, zawartych w Dokumencie Kopenhaskim oraz innych dokumentach KBWE.

Sądzimy, że Rada Europy powinna silnie zaangażować się w przekształcanie tych politycznych deklaracji w zobowiązania prawne.

Ze względu na swe podstawowe powołanie, Rada Europy ma szczególne miejsce i rolę w rozwiązywaniu problemów mniejszości narodowych. Biorąc to pod uwagę, zamierzamy kontynuować bliską współpracę między Radą Europy i Wysokim Komisarzem KBWE do spraw mniejszości narodowych.

W związku z tym, postanawiamy zlecić Komitetowi Ministrów:

Załącznik III

Deklaracja i plan działania w sprawie zwalczania rasizmu, ksenofobii, antysemityzmu i nietolerancji

My, Szefowie Państw i Rządów państw członkowskich Rady Europy,

Utwierdzeni w przekonaniu, że różnorodność tradycji i kultury od wieków stanowi jedno z bogactw Europy i że zasada tolerancji stanowi gwarancję utrzymania w Europie społeczeństwa odnoszącego się z szacunkiem i otwartością do różnorodności kulturowej, do której jesteśmy przywiązani;

Przekonani, że stworzenie społeczeństwa demokratycznego i pluralistycznego, respektującego jednakową godność każdego człowieka, jest jednym z głównych celów konstrukcji europejskiej;

Zaalarmowani aktualnymi przejawami zjawiska rasizmu, ksenofobii, antysemityzmu i rozprzestrzenianiem się klimatu nietolerancji, mnożeniem się aktów przemocy, dotyczących w szczególności migrantów oraz osób obcego pochodzenia, oraz poniżającego traktowania i dyskryminacyjnych praktyk, które temu towarzyszą;

Zaalarmowani również przejawami agresywnego nacjonalizmu i etnocentryzmu, które stanowią nowe przejawy ksenofobii;

Zaniepokojeni pogarszaniem się sytuacji gospodarczej, co zagraża spójności społeczeństw europejskich, przez stwarzanie form wykluczenia społecznego, mogącego sprzyjać napięciom społecznym oraz przejawom ksenofobii;

Przekonani, że te zjawiska nietolerancji zagrażają demokratycznym społeczeństwom i ich fundamentalnym wartościom oraz naruszają podstawy konstrukcji europejskiej;

Potwierdzając Deklarację Komitetu Ministrów z 14 maja 1981 roku, w której oficjalnie potępił on wszelkie formy nietolerancji, jak również wynikające z nich akty przemocy;

Potwierdzając znaczenie solidarności, która powinna inspirować wszystkich członków społeczeństwa do walki z marginalizacją i wykluczeniem społecznym;

Utwierdzeni w przekonaniu, że przyszłość Europy wymaga – ze strony jednostek i grup społecznych – nie tylko tolerancji, ale i woli wspólnego działania łączącego ich różnorodny wkład:

- Potępiamy w sposób stanowczy wszystkie przejawy rasizmu, ksenofobię, jak również nietolerancję i wszystkie formy dyskryminacji religijnej;

- Zachęcamy państwa członkowskie do kontynuacji podjętych już wysiłków w celu wyeliminowania tych zjawisk i zobowiązujemy się do wzmocnienia prawa narodowego i środków międzynarodowych, jak również do podjęcia stosownych środków na szczeblu krajowym i europejskim;

- Podejmujemy się zwalczania wszystkich ideologii, polityk i praktyk pobudzających nienawiść rasową, przemoc i dyskryminację, jak również wszelkich działań lub wypowiedzi mogących wzbudzać obawy i napięcia pomiędzy grupami o różnym pochodzeniu rasowym, etnicznym, narodowym, religijnym lub społecznym;

- Wystosowujemy pilny apel do narodów, grup i obywateli Europy, a szczególnie do młodzieży, ażeby z determinacją zwalczali wszelkie formy nietolerancji i aktywnie uczestniczyli w budowaniu europejskiego społeczeństwa opartego na wspólnych wartościach, charakteryzującego się demokracją, tolerancją i solidarnością.

W tym celu zobowiązujemy Komitet Ministrów do opracowania i jak najszybszego wdrożenia następującego planu działania, przy uruchomieniu niezbędnych na ten cel środków finansowych.

Plan Działania

1. Rozpocząć szeroko zakrojoną Europejską Kampanię Młodzieżową mającą na celu zmobilizowanie obywateli na rzecz budowy społeczeństwa tolerancyjnego, opierającego się na poszanowaniu jednakowej godności wszystkich ludzi, a przeciw przejawom rasizmu, ksenofobii, antysemityzmu i nietolerancji.

Ta kampania, koordynowana przez Radę Europy we współpracy z europejskimi organizacjami młodzieżowymi, będzie miała wydźwięk narodowy i lokalny, poprzez stworzenie komitetów narodowych.

Będzie ona miała przede wszystkim na celu pobudzanie do projektów pilotażowych z udziałem wszystkich grup społecznych.

2. Zalecić państwom członkowskim wzmocnienie gwarancji przeciwko wszelkim formom dyskryminacji rasowej, narodowościowej, etnicznej czy religijnej i w tym celu zobowiązać je, aby:

- bezzwłocznie przeanalizowały swe ustawodawstwo i uregulowania w celu wyeliminowania postanowień mogących wywoływać jakąkolwiek z tych form dyskryminacji lub utrwalać uprzedzenia;

- zapewniły efektywne wdrażanie ustawodawstwa ukierunkowanego na zwalczanie rasizmu i dyskryminacji;

- wzmocniły i wdrożyły środki zapobiegawcze służące zwalczaniu rasizmu, ksenofobii, antysemityzmu i nietolerancji, ze szczególnym naciskiem na środki pobudzające świadomość i budujące zaufanie.

3. Utworzyć Komitet ekspertów rządowych upoważnionych do:

- dokonania przeglądu ustawodawstwa państw członkowskich, ich polityki oraz innych środków służących zwalczaniu rasizmu, ksenofobii, antysemityzmu i nietolerancji, jak również ich efektywności;

- proponowania dalszego działania na szczeblu lokalnym, narodowym i europejskim;

- formułowania zaleceń o charakterze ogólnym, skierowanych do państw członkowskich;

- przeanalizowania międzynarodowych instrumentów prawnych w tej dziedzinie, w celu ich ewentualnego wzmocnienia.

Komitet ekspertów będzie regularnie składał sprawozdania Komitetowi Ministrów, a ten będzie zasięgał opinii odpowiednich Komitetów Zarządzających.

Dalsze szczegóły dotyczące funkcjonowania tego nowego mechanizmu zostaną ustalone przez Komitet Ministrów.

4. Wzmacniać wzajemne zrozumienie i zaufanie między ludźmi, poprzez programy współpracy i pomocy Rady Europy. Działania w tej dziedzinie winny skupić się przede wszystkim na:

- badaniu głęboko zakorzenionych przyczyn nietolerancji i szukaniu rozwiązań, w szczególności za pomocą seminariów i wsparcia dla programów naukowo-badawczych;

- wspieraniu edukacji w dziedzinie praw człowieka i poszanowania dla różnorodności kulturowej;

- wzmocnieniu programów walki z uprzedzeniami w nauczaniu historii przez podkreślanie wzajemnego, korzystnego oddziaływania między różnymi krajami, religiami i ideami w historycznym rozwoju Europy;

- zachęcaniu do współpracy transgranicznej pomiędzy władzami lokalnymi w celu budowania zaufania;

- nasileniu współpracy w dziedzinie stosunków międzywspólnotowych i równości szans;

- opracowaniu działań mających na celu zwalczanie wykluczenia społecznego i skrajnej biedy.

5. Zwrócić się do środków masowego przekazu o podawanie informacji i komentowanie zjawisk rasizmu i nietolerancji w sposób rzeczowy i odpowiedzialny, jak również o kontynuowanie opracowywania kodeksów etyki zawodowej, które odzwierciedlają te wymagania.

Realizując ten Plan, Rada Europy weźmie pod uwagę pracę UNESCO w dziedzinie tolerancji, a w szczególności przygotowania do "Roku Tolerancji" w 1995 roku.

Pierwsze sprawozdanie na temat realizacji niniejszego Planu Działania zostanie przedstawione Komitetowi Ministrów na jego 94. sesji, w maju 1994 roku.

For the Republic of Austria / W imieniu Republiki Austrii
Franz Vranitzky
Federal Chancellor – Kanclerz federalny

For the Kingdom of Belgium / W imieniu Królestwa Belgii
Jean-Luc Dehaene
Prime Minister – Premier

For the Republic of Bulgaria / W imieniu Republiki Bułgarii
Jeliu Jelev
President – Prezydent

For the Republic of Cyprus / W imieniu Republiki Cypru
Glafocos Clerides
President – Prezydent

For the Czech Republic / W imieniu Republiki Czeskiej
Vąclav Havel
President – Prezydent

For the Kingdom of Denmark / W imieniu Królestwa Danii
Poul Nyrup Rasmussen
Prime Minister – Premier

For the Republic of Estonia / W imieniu Republiki Estonii
Mart Laar
Prime Minister – Premier

For the Republic of Finland / W imieniu Republiki Finlandii
Mauno Koivisto
President – Prezydent

For the French Republic / W imieniu Republiki Francji
Franēois Mitterand
President – Prezydent

For the Federal Republic of Germany / W imieniu Republiki Federalnej Niemiec
Helmut Kohl
Federal Chancellor – Kanclerz federalny

For the Hellenic Republic / W imieniu Republiki Hellenistycznej
Virginia Tsouderos
Minister of State for Foreign Affairs – Minister Spraw Zagranicznych

For the Republic of Hungary / W imieniu Republiki Węgier
Géza Jeszenszky
Prime Minister – Premier

For the Icelandic Republic / W imieniu Republiki Islandii
David Oddsson
Prime Minister – Premier

For Ireland / W imieniu Irlandii
Albert Reynolds T.D.
Prime Minister - Premier

For the Italian Republic / W imieniu Republiki Włoch
Carlo Azeglio Ciampi
Prime Minister - Premier

For the Principality of Lichtenstein / W imieniu Księstwa Lichtensteinu
Markus Büchel
Head of Government – Szef Rządu

For the Republic of Lithuania / W imieniu Republiki Litwy
Algirdas Mykolas Brazauskas
President – Prezydent

For the Grand Duchy of Luxembourg / W imieniu Wielkiego Księstwa Luksemburga
Jacques Santer
Prime Minister – Premier

For Malta / W imieniu Malty
Edward Fenesz-Adami
Prime Minister – Premier

For the Kingdom of the Netherlands / W imieniu Królestwa Holandii
Ruud Lubbers
Prime Minister – Premier

For the Kingdom of Norway / W imieniu Królestwa Norwegii
Gro Harlem Brundtland
Prime Minister – Premier

For the Republic of Poland / W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej
Hanna Suchocka
Prime Minister – Premier

For the Portuguese Republic / W imieniu Republiki Portugalii
Anķbal Cavaco Silva
Prime Minister – Premier

For Romania / W imieniu Rumunii
Ion Iliescu
President – Prezydent

For the Republic of San Marino / W imieniu Republiki San Marino
Gian Luigi Berti
Paride Andreoli
Capitains Regent - Kapitanowie regencyjni

For the Slovak Republic / W imieniu Republiki Słowacji
Vladimķr Meciar
Head of Government – Szef Rządu

For the Republic of Slovenia / W imieniu Republiki Słowenii
Janez Drnovsek
Prime Minister – Premier

For the Kingdom of Spain / W imieniu Królestwa Hiszpanii
Felipe Gonzįlez
President of Governement – Prezydent Rządu

For the Kingdom of Sweden / W imieniu Królestwa Szwecji
Carl Bildt
Prime Minister – Premier

For the Swiss Confederation / W imieniu Konfederacji Szwajcarii
Adolf Ogi
President of the Confederation – Prezydent Konfederacji

For the Turkish Republic / W imieniu Republiki Turcji
Tansu Ciller
Prime Minister – Premier

For the United Kingdom of Great Britain and Nortthern Ireland Lord Mackay of Clashern / W imieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Północnej Irlandii
Lord Chancellor – Lord Kanclerz

Catherine Lalumičre
The Secretary General of the Council of Europe / Sekretarz Generalny Rady Europy

04.2005