Το Συμβούλιο της Ευρώπης διαδραμάτισε πρωτοποριακό ρόλο στον αγώνα για την κατάργηση της θανατικής ποινής, που θεωρεί ότι δεν έχει θέση στις δημοκρατικές κοινωνίες.  Τον Απρίλιο του 1983 υιοθέτησε το υπ' αριθ. 6 Πρωτόκολλο της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων με το οποίο καταργήθηκε η θανατική ποινή και στη συνέχεια, τον Μάιο του 2002, ακολούθησε το υπ' αριθ. 13 Πρωτόκολλο για κατάργηση της θανατικής ποινής σε κάθε περίσταση.

Το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει καταστήσει την κατάργηση της θανατικής ποινής προϋπόθεση για την εισχώρηση κάποιου κράτους σε αυτό.  Δεν έχει διεξαχθεί καμία εκτέλεση, σε κανένα από τα 46 κράτη μέλη του Οργανισμού από το 1997.

 Ευρωπαϊκή ημέρα κατά της θανατικής ποινής

Κάθε χώρα που προσχωρεί στο Συμβούλιο της Ευρώπης δέχεται να υπαχθεί σε ανεξάρτητους μηχανισμούς παρακολούθησης, οι οποίοι αξιολογούν τη συμμόρφωση ως προς τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις δημοκρατικές πρακτικές.

Ένα παράδειγμα αποτελεί η Επιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων, η οποία πραγματοποιεί τακτικά απρόσμενες επισκέψεις σε τόπους κρατήσεως στα 46 κράτη μέλη (φυλακές, αστυνομικά τμήματα, κέντρα κράτησης αλλοδαπών) προκειμένου να αξιολογήσει τον τρόπο συμπεριφοράς προς τα άτομα που στερούνται την ελευθερία τους.

Από την πλευρά της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Κοινωνικών Δικαιωμάτων εξακριβώνει την εφαρμογή από τις ενδιαφερόμενες χώρες των δικαιωμάτων στέγασης, υγείας, εκπαίδευσης, απασχόλησης και ελεύθερης κυκλοφορίας που προβλέπονται από τον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη.

Ακόμα ένα παράδειγμα αποτελεί η Ομάδα Κρατών κατά της Διαφθοράς (Greco), η οποία αναγνωρίζει ελλείψεις σε εθνικές πολιτικές κατά της διαφθοράς και ενθαρρύνει τα κράτη να πραγματοποιήσουν τις απαραίτητες νομοθετικές, θεσμικές και διοικητικές μεταρρυθμίσεις.  Η αξιολόγηση βασίζεται στις σχετικές συμβάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης.

 Ανεξάρτητοι μηχανισμοί παρακολούθησης

Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων απαγορεύει κάθε είδος διάκρισης από την πλευρά των δημόσιων αρχών, για οποιονδήποτε λόγο. Το Συμβούλιο της Ευρώπης διεξάγει διάφορες δραστηριότητες για την προστασία μειονοτήτων, συμπεριλαμβανομένης της μεγαλύτερης μειονότητας στην Ευρώπη, των Ρομά.

Για παράδειγμα, η Ευρωπαϊκή Συμμαχία των Πόλεων και των Περιφερειών για την ένταξη των Ρομά αποτελεί μια πρωτοβουλία του Κογκρέσου Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών του Συμβουλίου της Ευρώπης.  Ένα απτό αποτέλεσμα της Συμμαχίας αποτελεί το πρόγραμμα Romact, το οποίο υλοποιείται σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Από την πλευρά της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας αναλύει εκείνα τα ειδικά προβλήματα και κάνει τακτικές συστάσεις στα 46 κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Επίσης, το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει ηγετικό ρόλο στον αγώνα κατά των διακρίσεων λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου.

Τέλος, η Σύμβαση πλαίσιο για την Προστασία Εθνικών Μειονοτήτων προβλέπει μηχανισμό παρακολούθησης που αξιολογεί και βελτιώνει την προστασία των μειονοτήτων στις ενδιαφερόμενες χώρες.

 Ευρωπαϊκή Συμμαχία των Πόλεων και των Περιφερειών για την ένταξη των Ρομά
 Δικαιώματα των Ρομά
 Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας
 Διακρίσεις λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού
 Προστασία εθνικών μειονοτήτων

Δεν μπορεί να υπάρξει πραγματική δημοκρατία χωρίς ελευθερία έκφρασης και δωρεάν πολυφωνικά μέσα ενημέρωσης.  Η νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων προσφέρει στον τύπο ιδιαίτερα ευρεία προστασία, ειδικά όσον αφορά την εμπιστευτική φύση των πηγών των δημοσιογράφων.  Σύμφωνα με το δικαστήριο, η απουσία τέτοιας προστασίας μπορεί να αποθαρρύνει τις πηγές ως προς το να βοηθήσει τον τύπο να κρατά τον πληθυσμό ενήμερο για ζητήματα δημοσίου συμφέροντος.

Το δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης ισχύει και για τα νέα είδη μαζικής επικοινωνίας, συμπεριλαμβανομένου του διαδικτύου.  Το Συμβούλιο της Ευρώπης δραστηριοποιείται διαρκώς για την υπεράσπιση αυτού του δικαιώματος, λαμβάνοντας υπόψη τυχόν εξελίξεις.

Βοηθά αρκετά από τα κράτη μέλη του να βελτιώσουν τη νομοθεσία και τις πολιτικές τους αναφορικά με την ελευθερία της έκφρασης και την ελευθερία του τύπου. Επίσης, οργανώνονται μαθήματα κατάρτισης και επισκέψεις μελέτης για επαγγελματίες των μέσων ενημέρωσης.

 Μέσα μαζικής ενημέρωσης και ελευθερία της έκφρασης  
 Η κοινωνία της πληροφορίας

Στο πλαίσιο της δικαιοσύνης και της δημοκρατίας, η ισότητα των φύλων θεωρείται πλέον σημαντική για την οικονομική ανάπτυξη των χωρών. Σκοπός των αρμόδιων οργάνων του Συμβουλίου της Ευρώπης είναι η καταπολέμηση όλων των μορφών διακρίσεων κατά των γυναικών και η προώθηση του ρόλου των γυναικών στην κοινωνία.

Η Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών, που αποτελεί σημαντικό βήμα μπροστά σε αυτόν τον τομέα, στηρίζεται στη βάση ότι αυτό το είδος βίας δεν μπορεί να εξαλειφθεί εκτός και αν γίνουν προσπάθειες για να επιτευχθεί μεγαλύτερη ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών.

 Βία κατά των γυναικών 
 Ισότητα των φύλων

Τα παιδιά είναι ευάλωτα και εξαρτώνται από τους ενήλικες για το μεγαλύτερο μέρος των αναγκών τους.  Στόχος του προγράμματος του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα παιδιά είναι η προστασία των δικαιωμάτων τους, η παρεμπόδιση οποιασδήποτε μορφής βίας κατά των παιδιών, η διασφάλιση δίκης των παραβατών και η προώθηση της συμμετοχής των παιδιών στις αποφάσεις που τα αφορούν.

Ως εκ τούτου, η Σύμβαση για την προστασία των παιδιών ενάντια στη σεξουαλική εκμετάλλευση και τη σεξουαλική κακοποίηση αποτελεί την πρώτη πράξη ποινικοποίησης της σεξουαλικής κακοποίησης των παιδιών, συμπεριλαμβανομένης της κακοποίησης στο σπίτι ή στο πλαίσιο της οικογένειας.  Η σύμβαση αυτή τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιουλίου 2010.

Επιπλέον, το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει υιοθετήσει κατευθυντήριες γραμμές για να βελτιώσει την πρόσβαση των παιδιών στη δικαιοσύνη.

 Βία κατά των παιδιών
 Πρόγραμμα για τα παιδιά
 Εκστρατεία ΕΝΑ στα ΠΕΝΤΕ

Μετά την υιοθέτηση, το 2008, της «Λευκής Βίβλου για τον Διαπολιτισμικό Διάλογο», το Συμβούλιο της Ευρώπης ξεκίνησε αρκετά προγράμματα κατάρτισης εκπαιδευτικών, προστασίας μειονοτήτων και κοινωνικής συνοχής, συμπεριλαμβανομένου ενός ετήσιου διαλόγου με θρησκευτικές κοινότητες και εκπροσώπους μη θρησκευτικών πεποιθήσεων.  Ένα δίκτυο Διαπολιτισμικών πόλεων βοηθά τα μέλη πόλεις να διαχειρίζονται την πολιτισμική ποικιλομορφία και ενθαρρύνει την ανάμιξη και αλληλεπίδραση ετερογενών ομάδων σε δημόσιους χώρους, προκειμένου να προωθηθεί η συνοχή.  Σχεδιάζει εργαλεία για την επίλυση πολιτισμικών διαφορών.

Προκειμένου να προωθήσει την πολυπολιτισμική κατανόηση, το Συμβούλιο της Ευρώπης προετοιμάζει προγράμματα και εργαλεία για τη βελτίωση της γλωσσικής διδασκαλίας.

 Διαπολιτισμικός διάλογος
 Διαπολιτισμικές Πόλεις
 Προώθηση των γλωσσών

Μέσω των συμβουλών που δίνει και των δραστηριοτήτων παρακολούθησης, η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης και ορισμένοι άλλοι ευρωπαϊκοί θεσμοί, όπως είναι ο ΟΑΣΕ, βοηθούν στην εγγύηση δημοκρατικών, ελεύθερων και δίκαιων εκλογών σε ολόκληρη την ήπειρο.

Το Κογκρέσο Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών παρακολουθεί ανά διαστήματα τις τοπικές και περιφερειακές εκλογές στα 46 κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης.  Οι αποστολές παρακολούθησης καλύπτουν ολόκληρη την εκλογική διαδικασία και συμπληρώνουν τις δραστηριότητες του Κογκρέσου με την παρακολούθηση του Ευρωπαϊκού Χάρτη Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Επιπλέον, προκειμένου να βελτιώσει την κανονική διεξαγωγή των εκλογών, το Συμβούλιο της Ευρώπης σχεδιάζει προγράμματα συνδρομής για βασικές μεταρρυθμίσεις της εκλογικής νομοθεσίας, την κατάρτιση εκλογικών καταλόγων και την εκπαίδευση εθνικών παρατηρητών και εκλογικών αντιπροσώπων.

 Κοινοβουλευτική Συνέλευση
 Κογκρέσο Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών   
 Δημοκρατικοί θεσμοί

Η δημοκρατία εκτείνεται και στην ενεργό συμμετοχή του πληθυσμού στα κοινά, ιδιαίτερα μέσα στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων της κοινωνίας των πολιτών.  Το Συμβούλιο της Ευρώπης αναπτύσσει στρατηγικές και εργαλεία για την προώθηση της εκμάθησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας.  Ο Χάρτης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Παιδεία της Δημοκρατίας και την Εκπαίδευση στα Ανθρώπινα Δικαιώματα μας δείχνει πώς τίθενται σε εφαρμογή αυτές τις αξίες.

Κάθε χρόνο, περισσότεροι από 5.000 επικεφαλής ομάδων νεολαίας (youth leaders) εκπαιδεύονται στα Ευρωπαϊκά Κέντρα Νεότητας του Συμβουλίου της Ευρώπης στη Βουδαπέστη και το Στρασβούργο.  Τα μαθήματα που προσφέρονται δημιουργούν ένα φαινόμενο ντόμινο, με τους επικεφαλής της νεολαίας να διαδίδουν αυτά που έμαθαν στα μέλη των συλλόγων τους.  Επίσης, περισσότεροι από 15.000 νέοι επωφελούνται από προγράμματα που υποστηρίζει το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα Νεότητας με στόχο την προώθηση της κατανόησης, της ανοχής και της αλληλεγγύης.

 Εκπαίδευση και κατάρτιση
 Νεολαία

Η αποστολή της Ευρωπαϊκής Διεύθυνσης για την Ποιότητα των Φαρμάκων και της Υγειονομικής Περίθαλψης (European Directorate for the Quality of Medicines & HealthCare - EDQM) του Συμβουλίου της Ευρώπης είναι να συμβάλλει στο βασικό ανθρώπινο δικαίωμα της πρόσβασης σε φάρμακα και υγειονομική περίθαλψη καλής ποιότητας και να προάγει και να προστατεύει την υγεία των ανθρώπων και των ζώων.

Το έργο της EDQM περιλαμβάνει συγκεκριμένους τομείς, όπως τα φάρμακα, τη μετάγγιση αίματος, τις μεταμοσχεύσεις, καθώς και τα καλλυντικά και τα υλικά που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα. Στο πλαίσιο της αποστολής της, όλες οι δραστηριότητές της αποσκοπούν στη διασφάλιση βέλτιστων προτύπων για την προστασία της δημόσιας υγείας στην Ευρώπη.

 Ποιότητα φαρμάκων και υγειονομική περίθαλψη