- Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi aile yaşamına saygı hakkını korur.
- Bu hakka anne babanın çocuklarının velayetini alma ve çocuklarıyla temas kurma ve çocukların anne babalarıyla birlikte olma hakkı da dahildir.
- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi – anne babanın zorla kaçırılmış çocuklarını geri alma hakkını korumak da dahil olmak üzere – aile bireylerinin yasalara aykırı olarak birbirinden ayrılmalarına karşı ailelerin korunmasına yardımcı olur.
Örnekler
Anne çocuklarını geri almak için verdiği hukuk mücadelesini kazanıyor
Liliana çocuklarını seviyordu ama onları tek başına büyütürken sıkıntı çekiyordu. Ancak Portekizli bir hâkim onun kötü bir anne olduğunu düşünerek en küçük çocuklarını elinden almaya karar verdi. Avrupa mahkemesi bu kararın Liliana’nın haklarını ihlal ettiğini ve yetkili makamların aileyi bir arada tutmayı denemesi gerektiğini belirtti. Mahkemenin kararı Liliana’nın çocuklarıyla yeniden...
Portekiz
Kadının kökenlerini bulmak için verdiği yasal mücadele
Anita Godelli doğumda terk edilmişti. On yıllar boyunca kökenleri hakkında bilgi edinmeye çalıştı ama İtalyan kanunları bu bilgiye erişimini engelledi. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi bunun haksız ve Anita’nın haklarına aykırı olduğunda karar verdi. Avrupa mahkemesi kararı sonucunda Anita nihayet kendisini doğuran annenin kimliğini öğrenebildi.
İtalya
Ciddi genetik hastalıkların taşıyıcısı olan sağlıklı bireyler için tıbbi yardımla üreme yasağı kaldırıldı
İtalyan yasası uyarınca Rosetta Costa ve Walter Pavan ciddi bir genetik hastalığın taşıyıcıları olarak tıbbi yardımla üreme yapamadılar. Avrupa mahkemesi bu alandaki yasanın tutarsız olduğuna ve çiftin insan haklarının ihlal edildiğine hükmetti. Bu karar İtalya’nın, bu yasağı kaldırmasına yol açtı. Bunun anlamı Rosetta ve Walter gibi çiftlerin artık ihtiyaç duydukları tedaviye ulaşabilecek...
Otoyolun yol açtığı hava kirliliğinin aile yaşamına zarar vermesi, daha iyi çevre koruması sağlanmasına neden oldu
Yerel yönetimin, yoğun trafiği olan bir otoyolun güzergahını evlerinin önündeki caddeden geçecek şekilde değiştirmesi üzerine, Natalya Grimkovskaya’nın ailesiyle birlikte yaşadığı ev neredeyse yaşanmaz hale geldi. Doktorlar Natalya’nın küçük oğluna, Natalya’ya göre araç salınımlarından kaynaklanan, kronik kurşun ve bakır zehirlenmesi teşhisi koydular. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi yetkililerin...
Ukrayna
Fransa’nın, taşıyıcı anneden doğma çocukların ebeveynleriyle olan aile ilişkilerini tanıması
Taşıyıcı anne yöntemiyle yurtdışında doğan ikiz kız kardeşler Valentina ve Fiorella yasal bir belirsizlik içinde büyüdüler. Fransa’nın, kız kardeşlerin nüfus belgelerini tanımaması, hem kendileri hem de ebeveynleri Dominique ve Sylvie için sayısız soruna neden oldu. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Fransa’nın söz konusu belgeleri tanımayı reddetmesinin, kız kardeşlerin Fransız toplumu...
Fransa
Ukrayna’da ad değiştirmeyle ilgili kısıtlamalar, bir kadının hukuk savaşı sonucunda kaldırıldı
Nataliya Garnaga, üvey babasıyla ve sevdiği aileyle daha yakın bir biçimde özdeşleşme amacıyla, öz baba adına dayalı adını değiştirmek istemişti. Ancak nüfus müdürlüğü, yasalar buna izin vermediği için bu isteği reddetti. AİHM’nin, bu kısıtlamanın pek geçerli bir temele dayanmadığına hükmetmesi üzerine, Ukrayna hükümeti herkese baba adına dayalı adını değiştirme hakkını verdi.
İskoçyalı anneler şikayetlerini Strazburg’a taşıdıktan sonra öğretmenler okulda çocuklara bedensel ceza uygulamaya son verdiler
Grace Campbell ve Jane Cosans çocuklarını bedensel ceza uygulamasına izin vermeyi sürdüren devlet okullarına gönderdiler. İki anne Strazburg mahkemesine başvurmuş, Mahkeme de bu durum nedeniyle annelerin çocuklarını kendi felsefi inanışlarına göre eğitme haklarının ihlal edildiğine hükmetmiştir. Bundan kısa bir süre sonra Birleşik Krallık devlet okullarında bedensel ceza uygulamasını...
Birleşik Krallık
Dört yaşındaki bir kızın kötü muamele görmesinden sonra yapılan reformlar
Tabitha Mitunga dört yaşındayken – yanında aile fertleri, arkadaşları ve kendisine bakacak hiç kimse olmaksızın Belçika makamlarınca hemen hemen iki ay süreyle gözaltında tutuldu. Tabitha Mitunga ruhsal zarar gördü ve Strazburg Mahkemesi haklarının ihlal edildiğine hükmetti. Tabitha Mitunga’nın davası Belçika’da refakatçisi olmayan çocuklar için daha iyi koruma sağlanması ihtiyacına dikkat...
Belçika
20 yıl boyunca haklarından mahrum yaşayan kunduracı için adaletin yerini bulması
Şubat 1992’de Slovenya’da yaşayan 25.000’i aşkın insan otomatik olarak ülkede oturma haklarından yoksun bırakıldı. Mustafa Kurić dahil pek çoğunun evrakları ellerinden alındı, oturdukları dairelerden çıkartıldılar, çalışmalarına veya seyahat etmelerine izin verilmedi, kişisel eşyalarını kaybettiler ve kötü şartlarda yaşamak zorunda kaldılar. AİHM kararından sonra yasada değişiklik yapıldı ve...
Slovenya
Bir şahsın mücadelesi sonucunda İrlanda’da eşcinselliğin yasal hale gelmesi
David Norris cinselliğini açıkça ifade etmesinin hakkında ceza kovuşturmasıyla sonuçlanacağını anladıktan sonra panik atakları geçirmeye, yoğun depresyona girmeye başladı. Strazburg Mahkemesi, Norris’in cinselliğinin suç sayılmasının temel haklarını ihlal ettiğine hükmetti. Bu durum 1993’te karşılıklı rıza gösteren yetişkinler arasında eşcinsel eylemlerin İrlanda yasalarına göre tamamen yasal...
İrlanda
Babanın oğlunu görebilme savaşını kazanması –ve tüm Çek anne babalarının bu hakları kazanması
Vladimír Zavřel’in karısı evi terk ettiğinde beraberliklerinden doğan altı yaşındaki oğlunu da yanına aldı ve Vladimír Zavřel’in oğlunu görmesini engelledi. Vladimír mahkemeden oğluyla görüşmesini sağlayacak bir karar çıkarttı ancak yetkililer bu kararın uygulanmasını sağlamadılar. AİHM bu durumun aile yaşamı hakkını ihlal ettiğine hükmetti. Baba ile oğul arasında temas sağlandı ve benzer...
Çek Cumhuriyeti
Çocuklarını tek başına büyüten kadınların – ve çocuklarının -- haklarıyla ilgili kilometre taşı niteliğindeki davayı kazanan kadın
Paula Marckx bir bebeği doğduğunda evli değildi. Paula evli olmadığı için bebeğinin kendi çocuğu olarak tanınmayacağını, tanınmasının ancak yasal bir süreçten geçtikten sonra gerçekleşebileceğini şaşkınlıkla öğrendi. Bu süreçten sonra bile kızı eksik bir sosyal statüye sahip olacaktı ve Paula’nın mirasçısı olamayacaktı. AİHM bunun aile yaşamı hakkını ihlal ettiğine hükmetti – bunun sonucunda...
Bir babanın kızından ayrı kalmasından sonra aile yaşamını korumak üzere reformlar yapılması
Teuvo Hokkanen’in karısı öldüğünde, kızı Sini’ye geçici olarak karısının anne babasının bakmasına izin vermişti. Anneanne ve dede daha sonra Sini’yi geri göndermeyi veya Teuvo’nun Sini’yi görmesine izin vermeyi reddettiler. Fin mahkemeleri Teuvo ile kızı arasında düzenli görüşmeler yapılmasına hükmetmişti ancak yetkili makamlar bu emri uygulamadılar. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi bu durumun...
Finlandiya
Annenin yalnızca dini nedeniyle çocuklarının velayetini kaybetmesinden sonra yapılan reformlar
Ingrid Hoffmann bir Yahova Şahidiydi. Boşandığında bir çocuk psikoloğu, çocuklarıyla yakın duygusal bağları nedeniyle çocukların velayetinin Ingrid’e verilmesi gerektiği yönünde görüş bildirdi. Ancak bir mahkeme, İngrid’in bağlı olduğu din nedeniyle velayetin babaya verilmesi gerektiğine hükmetti. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi bu kararın ayrımcı bir karar olduğuna hükmetti – bunun sonucunda...
Avusturya
20 yıl boyunca haklarından mahkum edilen binlerce “silinmiş” insana adalet sağlanması
1992 yılı Şubat ayında Slovenya’da 25.671 kişi otomatik olarak bu ülkede oturma haklarından yoksun bırakıldılar. Ana Mezga dahil—pek çok insan kişisel mallarını kaybetti veya aileleri parçalandı. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kararından sonra yasada değişiklik yapıldı ve bir tazminat sistemi oluşturuldu.
Çocukların ebeveynlerinin yoksul olması nedeniyle ebeveynlerinin elinden alınmasından sonra reform yapılması
Emílie Wallová ve Jaroslav Walla’nın beş çocuğu anne babanın çocuklara bakacak parası olmadığı gerekçesiyle aileden alındı. Strazburg Mahkemesi çocukların bu şartlar altında aileden alınmasının ebeveynin aile yaşamı hakkını ihlal ettiğine hükmetti. Yeni yasalarla çocukların ebeveynlerinin parasal durumu nedeniyle bakımevlerine yerleştirilmeleri yasaklandı.
Yeni annesinin bekar olması nedeniyle hassas konumdaki çocuğun tüm koşullarıyla evlat edinilmesine izin verilmemesi
Jeanne Wagner uluslar arası bir aracı kuruluşun yardımıyla Peru’daki bir yetimhaneden bir çocuğu evlat edindi. Ancak Avrupa’ya döndükten sonra Lüksemburg mahkemeleri Jeanne’in evli olmaması nedeniyle çocuğu tüm haklarıyla evlat edinmesini reddetti. AİHM bunun adil olmadığına ve aile yaşamı hakkını ihlal ettiğine hükmetti. Evlat edinme tanındı ve bekar anne veya babanın evlat edinmesi önündeki...
Lüksemburg
Bir annenin çocuklarıyla birlikte olma mücadelesi sonucunda aile yaşamı hakkının daha iyi korunması
Yetkililer M.D.’nin eskiden birlikte olduğu insanın M.D.’nin çocuklarını dövdüğünü ve kendisinin de çocuklarını korumadığını öğrendiklerinde, M.D. çocuklarının velayetini kaybetti. M.D. bundan sonra çocuklarını döven kişiyle ilişkisini sona erdirdi ve çocuklarını yeniden geri almaya çalıştı. Ancak Malta yasaları uyarınca çocuklarının velayetini ebediyen kaybetti bunu milli mahkemelerde temyiz...
Malta
Devletin zorla adını değiştirdiği yaşlı kadın için adaletin yerini bulması
Devlet – elli yıldır kullanmakta olduğu adını -- zorla değiştirdiğinde, Tiborné Daróczy 71 yaşındaydı. Bayan Daróczy adının, kaybettiği eşiyle arasında güçlü bir bağ oluşturduğuna inanıyordu. Adının zorla değiştirilmesini istemiyordu. AİHM Bayan Daróczy’nin lehine karar verdi ve Macar makamları daha sonra Bayan Daróczy’nin eski adını muhafaza etmesine izin verdi.
Macaristan
Evlilik dışında doğan çocukların babaları için velayet haklarının iyileştirilmesi
Horst Zaunegger’ın bir kızı vardı ve kendisi kızının annesinden ayrılmıştı. Alman yasaları çocuğunun ortak velayetini elde etme şansını sınırlıyordu çünkü Horst Zaunegger ve anne hiç evlenmemişlerdi. Horst Zaunegger Strazburg’da davayı kazandıktan sonra Bay Zaunegger gibi babalara daha fazla haklar sağlamak üzere yasada değişiklik yapıldı.
Almanya
Evlilik dışı doğan çocukların babalarına adil velayet hakkının verilmesi
Avusturya yasalarına göre evlilik dışı doğan çocukların velayeti, çok az istisna dışında otomatik olarak anneye veriliyordu. Oysa evlilik dahilinde doğan bir çocuğun velayeti çocuğun yüksek menfaatleri göz önüne alınarak kararlaştırılıyordu. Bay Sporer Strazburg Mahkemesinde bunun adil olmadığını başarılı bir şekilde savundu – bu da Avusturya yasalarında değişiklik yapılması sonucunu doğurdu.
Çocuğunun velayetini kaybeden kadın için adaletin yerini bulması
Kocasıyla ilişkisinin bitmesinden sonra çocuklarının velayeti Verica Šobota-Gajić’e verilmişti. Ancak eski eşi oğullarını kaçırdı. Yetkililerin harekete geçmemesi nedeniyle Bn Verica Šobota-Gajić çocuklarının velayetini yeniden ancak 6 yıl sonra ele geçirebildi. Dava sayesinde çocukların velayetinin doğru insanlara verilmesi sağlandı.
Bosna Hersek
Bir kız çocuğunun, babasının kızı olarak resmen tanınmasının mümkün olmaması üzerine yapılan reformlar
Nessa Williams-Johnston yasal olarak babasının kızı olarak tanınamıyordu çünkü babası daha önce Nessa’nın annesinden başka bir kadınla evliydi. Strazburg Mahkemesi ailenin lehine karar verdikten sonra Nessa’nın durumundaki çocuklara gereken yasal statünün verilmesini sağlayacak yeni yasalar kabul edildi.
Çocuğundan ayrı olan bir kadının davası
María Iglesias Gil eski kocasından çocuk yaptığında çocuğun velayeti kendisine verilmişti. Ancak eski koca çocuğu ABD’ye götürdü. Bayan İglesias İspanyol mahkemelerine başvurduğunda mahkeme uluslar arası tutuklama emri çıkartmayı reddetti ve davayı kapattı. Strazburg Mahkemesi kararın Bayan Iglesias Gil’in aile yaşamı hakkını ihlal ettiğine hükmetti.
İspanya
Mahkemenin belirlediği çocuk yardımının on üç yıl boyunca ödenmemesi üzerine yasal reformlar yapılması
Snežana Boucke’nin evlilikten olma, Kristina adlı bir kız bebeği vardı. Babaya çocuk yardımı ödeme emri tebliğ edildi. Yetkililer mahkeme kararının uygulatılmasını sağlayamadı ve ödemeler 13 yıl boyunca yapılmadı. Strazburg Mahkemesi bu durumun Bn. Boucke’nin mahkeme kararlarının uygulatılması hakkını ihlal ettiğine hükmetti. Dava sonucunda mahkeme kararlarının uygulatılması alanında önemli...
Karadağ
Çocuğun beş yıl süreyle babasının kimliğini saptayamaması – ve çocuk haklarını korumaya yönelik reformlar
Evlilik dışı bir çocuk doğar. Anne çocuğun babasını belirlemesi için mahkemeye başvurur. Ancak yargıdaki gecikmeler ve babanın DNA testi yaptırmayı reddetmesi üzerine dava süreci beş yıldan fazla sürer. Strazburg Mahkemesi çocuğun haklarının gerektiği gibi korunmadığına hükmeder. Aynı sorunun bir daha yaşanmaması için yasalarda değişiklik yapılır.
Hırvatistan
Tescil edilmiş etnik özelliğin hükümet tarafından makul olmayan bir şekilde kontrol altına alınmasından sonra reformlar yapılması
Mihai Ciubotaru bir yazar ve Fransızca profesörüdür. Kendisi etnik kimliğini Romen olarak nüfusa kaydettirmek istedi. Kendisinin Romen etnik grubuyla açık seçik bağları olmasına rağmen yetkililer isteğini reddettiler. Strazburg Mahkemesi Bay Mihai Ciubotaru’nun lehine karar verdi ve daha sonra yapılan reformlarla insanlar nüfus kaydına işlenen etnik kimlikleri konusunda daha fazla kontrole...
Moldova Cumhuriyeti
Babanın çocuğunu görememesi üzerine aile yaşamını korumak üzere reformlar yapılması
Stefano Bianchi’ye eşinden ayrıldığında çocuğunun velayeti verilmişti. Ancak eşi çocuğu yurt dışına götürerek geriye dönmeyi reddetti. Bay Bianchi İsviçre makamlarına şikayette bulunduğunda İsviçre makamları baba ile oğulu bir araya getirmek için harekete geçmediler. Strazburg Mahkemesi bu durumun Bay Bianchi’nin aile yaşamı hakkını ihlal ettiğine hükmetti. İlgili prosedürlerde bilahare...
İsviçre
Yararli ‘link’ler
Avrupa Konseyi Çocuk Hakları Bölümü (İngilizce olarak)
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatlarıyla ilgili bilgilendirme metinleri
Çocuk hakları (İngilizce olarak) PDF (400 Ko)
Uluslar arası çocuk kaçırma vakaları (İngilizce olarak) PDF (300 Ko)
Anne baba hakları (İngilizce olarak) PDF (500 Ko)
Yaşı küçük çocukların korunması (İngilizce olarak) PDF (320 Ko)
Refakatçisi olmayan yaşı küçük göçmen çocuklarının göz altında tutulması (İngilizce olarak) PDF (190 Ko)
Çocuk haklarıyla ilgili Avrupa mevzuatı El Kitabı (İngilizce olarak) PDF (2,326 Mo)