Інструкцыі

1. Папрасіце ўдзельнікаў успомніць які-небудзь інцыдэнт, калі яны адчувалі гнеў, злаваліся або нерваваліся і таму хацелі здзейсніць нешта разбуральнае. Папрасіце ўсіх памаўчаць некалькі хвілін, каб у думках вярнуцца ў той стан.
2. Папрасіце некалькіх добраахвотнікаў падзяліцца з іншымі членамі групы ўспамінамі пра такія інцыдэнты, даць кароткае апісанне таго, што здарылася, і тых эмоцый, якія яны перажылі.
3. Цяпер перайдзіце да ролевай гульні, выдаўшы сябе за чалавека, гатовага кінуць камень. Ваша пастава павінна выказваць вельмі моцны гнеў або расчараванне і перадаваць гатоўнасць кінуць камень. Захоўвайце гэту позу на працягу некалькіх секунд.
4. Падзяліце ўдзельнікаў на малыя групы па 6–7 чалавек. Скажыце ім, што ў іх ёсць 30 хвілін, каб падрыхтаваць кароткую ролевую гульню, якая пакажа інцыдэнт, у канцы якога чалавек будзе гатовы вось-вось кінуць камень.
5. Раздайце копіі пытанняў для абмеркавання і растлумачце, што яны могуць дапамагчы групам распрацаваць сваю ролевую гульню.
6. Праз 30 хвілін збярыце ўсіх разам і папрасіце кожную малую групу паказаць сваю інсцэніроўку астатнім. Пасля кожнага выступлення дайце ўдзельнікам некалькі хвілін на пытанні і кароткае абмеркаванне ўбачанага.
7. Затым пераходзьце да аналізу і ацэнкі.

Аналіз і ацэнка

• Ці адчулі вы, што кожная ролевая гульня мае свой сэнс? Ці дапамаглі яны вам зразумець, што менавіта можа справакаваць чалавека кінуць камень?
• Ці былі пачуцці або эмоцыі, якія можна назваць агульнымі для розных ролевых гульняў і лічыць галоўнымі стымуламі жадання здзейсніць гвалт?
• Чаму, на ваш погляд, у людзей часам з'яўляецца жаданне пашкодзіць што-небудзь ці параніць каго-небудзь? Ці можа акт прычынення шкоды або болю на самай справе дапамагчы ў вырашэнні таго, што яго выклікала? Чаму так? Чаму не?
• Ці дапамагло гэта практыкаванне вам лепш зразумець вашы ўласныя праявы гвалту або праявы гвалту з боку людзей з вашага асяроддзя? Калі дапамагло, то як?
• Ці існуюць акты гвалту, якія вы наогул не можаце зразумець? Ці можаце вы зразумець, што прымушае людзей ваяваць ці падрываць будынкі або іншых людзей?
• Як вы разумееце тэрарыстычныя пагрозы, з якімі сёння сутыкаюцца некаторыя краіны?
• Ці ёсць розніца паміж разуменнем прычын гвалту і апраўданнем яго? Ці важна спрабаваць зразумець, што хаваецца за актамі гвалту? Чаму? Чаму не?
• Як лепш за ўсё рэагаваць на акты гвалту? Назавіце перавагі і недахопы адказу на гвалт яшчэ большым гвалтам і адказу зусім без ужывання гвалту.
• Якія правы чалавека былі пастаўлены на карту ў кожнай з ролевых гульняў?

Парады для фасілітатараў

Калі ўдзельнікі групы недастаткова добра ведаюць адзін аднаго, вы можаце прапусціць першае заданне (успомніць і расказаць пра інцыдэнт з уласнага жыцця). У якасці альтэрнатывы вы можаце даць заданне ўспомніць падобны інцыдэнт, але асэнсаваць яго і падзяліцца сваімі пачуццямі ў малых групах, калі ўдзельнікі пажадаюць гэта зрабіць.

Ролевыя гульні могуць даць удзельнікам магчымасць агучыць іх рэальныя расчараванні. Верагодна, ім спатрэбіцца больш часу, каб добра абдумаць свае пачуцці без спешкі.

Выдзеліце некалькі хвілін на пытанні пасля кожнай ролевай гульні, каб група пачула ацэнку свайго выступлення і адказала на пытанні аўдыторыі, але не дазваляйце абмеркаванню зацягвацца на гэтым этапе. Лепш нават паглядзець усе выступленні і толькі потым перайсці да абмеркавання агульных пытанняў, закранутых у іх.

Падчас аналізу вы можаце самі падняць пытанне аб тэрарыстычным гвалце або даць гэта зрабіць удзельнікам. Паспрабуйце арганізаваць свабоднае абмеркаванне магчымых матываў здзяйснення тэрарыстычных актаў, не асуджаючы іх адразу ж у самым пачатку занятку. Будзе карысна разгледзець псіхалагічныя прычыны такіх дзеянняў асобна ад іх магчымых наступстваў, для чаго можна выкарыстаць дрэва праблем і зрабіць гэта ў форме самастойнага практыкавання (гл. ніжэй).

Важна паспрабаваць знайсці баланс паміж аналізам асобы тых людзей, якія здзяйсняюць акты гвалту, з аднаго боку, і кваліфікацыяй актаў гвалту як непрымальных, з іншага боку, асабліва ў выпадках, дзе іх наступствы прымушаюць пакутаваць іншых. Абедзве гэтыя пазіцыі сугучны з ідэяй правоў чалавека, і абедзве неабходны для таго, каб знайсці шляхі выхаду з цыкла гвалту і ўзаемнага недаверу.

Варыянты

Вобраз чалавека, які кідае камень, звязаны ў вачах многіх людзей з рэпартажамі з акупаваных палесцінскіх тэрыторый і з фотаздымкамі маладых палесцінцаў у СМІ, у тым ліку зусім маленькіх дзяцей, якія кідаюць камяні ў ізраільскіх салдат. Вы можаце пакласці такі сюжэт у аснову сцэнарыя гэтай ролевай гульні або аднаго з наступных практыкаванняў, каб разам з удзельнікамі паразважаць пра тое, як вайна парушае правы дзяцей.

Прапановы па далейшай працы

Вазьміце рэальны прыклад гвалту ў вашым горадзе ці раёне і паспрабуйце адлюстраваць яго ў форме апавядання аб падзеях, якія да яго прывялі. Вы маглі б прадставіць усё як храналагічную паслядоўнасць падзей, кожная з якіх цягнула за сабой іншую. Папрасіце групу паспрабаваць вызначыць пункты на храналагічнай лініі, калі гвалт можна было прадухіліць ці спыніць эскалацыю канфлікту.

Вы можаце працягнуць вывучэнне тэмы тэрарызму ў практыкаванні «Чахал супраць Вялікабрытаніі».
Акт кідання камянёў часам звязваюць са звычаем пакарання праз забіццё камянямі. Адносіны паміж рэлігійнымі і культурнымі звычаямі і правамі чалавека заўсёды цікавыя і разам з тым спрэчныя. Калі група захоча вывучыць, як звычаі і вераванні змяняюцца з цягам часу, перайдзіце да практыкавання «Хутка састарэе».
Для вывучэння гвалту з боку кіберхуліганаў рэкамендуецца выканаць практыкаванне «Маё жыццё не шоу!».

Ідэі для дзеяння

Успомніце прыклады актаў гвалту ў межах вашага раёна, пра якія ўжо ішла гаворка ў практыкаванні, і высветліце, якія арганізацыі працуюць над рашэннем праблемы і як яны дапамагаюць тым, хто выступаў у іх у ролі злачынцаў ці ахвяр. Абмяркуйце, як ваша група можа садзейнічаць прадухіленню розных актаў гвалту.

Паводле ацэнак ААН, у 2008 годзе ва ўсім свеце было больш за 250 000 дзяцей-салдат. Даведайцеся больш пра гэтых дзяцей, якія вымушаны прымаць удзел у гвалтоўных дзеяннях, і далучыцеся да адной са шматлікіх кампаній, накіраваных на тое, каб спыніць выкарыстанне непаўналетніх у якасці салдат. Вы таксама можаце даведацца аб працы арганізацый, якія займаюцца рэабілітацыяй былых дзяцей-салдат. Шукайце па пошукавым запыце «дзеці-салдаты» або азнаёмцеся з данымі на сайтах www.warchild.org, www.hrw.org або www.redhandday.org.

Дадатковая інфармацыя

Дрэва праблем з'яўляецца карысным візуальным інструментам для аналізу праблем. Яно ўяўляе сабой спалучэнне мазгавога штурму і так званай «карты думак», або асацыятыўнай карты. Ствол дрэва ўяўляе сабой праблему. Удзельнікі пачынаюць з вызначэння прычын праблемы, якія прадстаўлены каранямі, а затым пераходзяць да выяўлення наступстваў, якія прадстаўлены галінамі. Праблемы і наступствы могуць быць выкліканы, напрыклад, сацыяльнымі, эканамічнымі і палітычнымі фактарамі. Яны таксама могуць быць абумоўлены адносінамі людзей і іх паводзінамі. Для атрымання дадатковай інфармацыі па гэтым пытанні наведайце сайт www.thechangeagency.org і ўвядзіце ў акне пошуку «дрэва праблем».

Раздатачныя матэрыялы

Download as PDF

Пытанні для абмеркавання
Падчас планавання ролевай гульні вам варта прадумаць наступныя пытанні:
• Хто гэты чалавек і ў што ці ў каго гэты чалавек кідае камень?
• Якая сувязь паміж чалавекам, які кідае камень, і прадметам або тымі, у якіх кідаюць гэты камень?
• Ёсць побач з гэтым чалавекам хто-небудзь яшчэ, ці гэты чалавек адзін/адна/адні?
• Калі побач знаходзіцца яшчэ нехта, як яны ўдзельнічаюць (калі ўдзельнічаюць) у гэтым інцыдэнце?
• Чаго хоча дамагчыся чалавек, які кідае камень?
• Якія падзеі прывялі да кідання каменю? Ці было гэта імпульсіўным жэстам або запланаваным учынкам?
• Ці выклікана рашэнне кінуць камень нейкай канкрэтнай падзеяй?
• Якія пачуцці бушуюць у душы чалавека, калі чалавек рыхтуецца кінуць камень?
• Якія пачуцці валодалі чалавекам у перыяд падрыхтоўкі да гэтага акта?