Інструкцыі

Практыкаванне дзеліцца на дзве часткі: частку 1 (30 хвілін) – уводзіны ў практыкаванне і агляд пытанняў, звязаных з аховай навакольнага асяроддзя і культурай, і частку 2 (90 хвілін) – інсцэніроўку пасяджэння з удзелам прадстаўнікоў племені мака і праціўнікаў палявання на кітоў з мэтай прыйсці да кансэнсусу.

Частка 1. Уводзіны ў экалагічныя і культурныя пытанні. (30 хвілін)
1. Растлумачце, што гэта практыкаванне звязана з экалагічнымі і культурнымі правамі. У цэнтры ўвагі – жаданне племені мака аднавіць паляванне на кітоў і супраціўленне з боку актывістаў абароны навакольнага асяроддзя і іншых бакоў.
2. Раскажыце групе пра мака і растлумачце, што гэты канфлікт цягнецца ўжо шмат гадоў, пры гэтым юрыдычныя выдаткі ўзрастаюць, не прыводзячы да станоўчага выніку. Актывісты абароны навакольнага асяроддзя ўжывалі неразумныя метады, якія паставілі пад пагрозу іх жыццё і жыццё іншых, да таго ж некаторыя прадстаўнікі племені мака адчулі сябе пакрыўджанымі і таму парушылі закон і сталі паляваць на кітоў нелегальна. Гэта вельмі непрыемная сітуацыя для ўсіх, і, здаецца, бакам пара сесці за стол перагавораў, паглядзець, ці ёсць у іх агульныя пазіцыі, і паспрабаваць знайсці рашэнне.
3. Цяпер пазнаёмце ўдзельнікаў з некаторымі пытаннямі і папрасіце, каб яны адрэагавалі на гэтыя пытанні, заняўшы «высокае або нізкае» становішча. (Выкарыстанне гэтага метаду апісана ў гэтым разделе). Прачытайце па чарзе наступныя сцверджанні:
• Народныя звычаі варта паважаць да таго часу, пакуль яны не пачынаюць ісці насуперак правам чалавека.
• Мы павінны паважаць права народа свабодна выбіраць сабе ежу, быць веганамі, вегетарыянцамі або есці мяса.
• Ежу, якую мы ядзім, трэба атрымліваць метадамі, якія не наносяць шкоды навакольнаму асяроддзю.
• У жывёлагадоўлі нельга ўжываць такіх жорсткіх метадаў, як інтэнсіўная гадоўля або жорсткія метады забою.
• Культурныя традыцыі народа вельмі важны, і іх неабходна паважаць.
• На кітоў нельга паляваць нават у культурных мэтах.

Частка 2. Інсцэніроўка пасяджэння з мэтай вырашыць тупіковую сітуацыю паміж племенем мака і праціўнікамі палявання на кітоў. (90 хвілін)
1. Нагадайце групе, што на працягу многіх гадоў ідзе жорсткае супрацьстаянне як у літаральным, так і ў прававым сэнсе і што настаў час знайсці рашэнне праблемы. Гэта практыкаванне – інсцэніроўка пасяджэння, якое было праведзена выдуманай арганізацыяй пад назвай «КРЭСТ» (Англійскі варыянт назвы (CREST) складаецца з пачатковых літар слоў, якія ў перакладзе на рускую мову азначаюць культура, правы, навакольнае асяроддзе, устойлівасць і дыялог). «КРЭСТ» з'яўляецца незалежнай арганізацыяй, якая намагаецца звязаць правы чалавека з праблемамі аховы навакольнага асяроддзя. Прадстаўнікі арганізацыі імкнуцца дапамагчы бакам прыйсці да разумення шляхам дыялогу. У практыкаванні мадэліруецца правядзенне арганізацыяй «КРЭСТ» сустрэчы прадстаўнікоў чатырох груп:
a. Племені мака, якое хоча аднавіць паляванне на кітоў.
b. Альянсу Крайняй Поўначы (АКС) – парасоністай арганізацыі, якая прадстаўляе інтарэсы кітабояў і паляўнічых на цюленяў і выступае ў падтрымку будучыні берагавых культур і разумнага выкарыстання пагалоўя марскіх млекакормячых. АКС падтрымлівае мака.
c. «Марскога пастуха» (МП) – арганізацыі, якая расследуе і дакументуе парушэнні палажэнняў міжнароднага права, правілаў і пагадненняў аб абароне жывой прыроды мораў і акіянаў. Гэта арганізацыя не падтрымлівае просьбу мака.
d. Грынпіс – арганізацыі актывістаў па ахове навакольнага асяроддзя, якая выступае супраць палявання на кітоў у прынцыпе.
2. «КРЭСТ» іграе ролю пасрэдніка. У цэнтры ўвагі пяць пытанняў:
• Чаму кіты такія важныя?
• Ці знаходзяцца шэрыя кіты пад пагрозай знікнення?
• Чаму племя мака павінна перастаць есці мяса кітоў?
• Ці можна неяк змяніць рытуал палявання племені мака на кітоў?
• Калі можна дасягнуць дамоўленасці, якая сістэма маніторынгу спатрэбіцца для забеспячэння абароны кітоў?
3. Папрасіце чатырох добраахвотнікаў сыграць ролю прадстаўнікоў арганізацыі «КРЭСТ» і падзяліце астатніх удзельнікаў на чатыры аднолькавыя малыя групы. Раздайце ролевыя карткі. Дайце групам 30 хвілін на абмеркаванне інфармацыі, разгляду пазіцый і распрацоўку аргументаў па ўсіх пяці пытаннях.
4. Пасля заканчэння падрыхтоўкі збярыце групы на агульнае пасяджэнне на чале з прадстаўнікамі арганізацыі «КРЭСТ». Пасяджэнне павінна цягнуцца 60 хвілін.
5. Прадстаўнікі арганізацыі «КРЭСТ» адкрываюць пасяджэнне кароткім уступным словам аб правах чалавека і праблемах навакольнага асяроддзя, нагадваючы, што мэта пасяджэння – абмен інфармацыяй і абмеркаванне вострых праблем, сфармуляваных у пяці прыведзеных вышэй пытаннях. Затым прадстаўнікі племені мака выкладаюць сваю пазіцыю, пасля чаго пачынаецца адкрытае абмеркаванне пытанняў.
6. У канцы абмеркавання прадстаўнік арганізацыі «КРЭСТ» павінен падвесці вынікі. Зрабіце кароткі перапынак і пераходзьце да аналізу і ацэнкі.

Аналіз і ацэнка

Спачатку прапануйце групам асвяжыць у памяці ход дыскусіі і падумаць, ці можна было прыйсці да кансэнсусу па якім-небудзь з пастаўленых пытанняў. Затым пераходзьце да абмеркавання агульных пытанняў.
• Ці цяжка было выконваць розныя ролі?
• Што было самым цікавым з таго, што даведаліся ўдзельнікі?
• Якія аргументы былі самымі пераканаўчымі? Тыя, што разлічаны на эмоцыі, або рацыянальныя, лагічныя довады?
• Наколькі цяжка было зразумець пазіцыю процілеглага боку? Наколькі цяжка было прыняць яе?
• Ці было нешта агульнае ў пазіцыях бакоў па кожным з пяці пытанняў?
• Наколькі цяжка ў рэальным жыцці прыняць іншую культурную традыцыю, якая можа паказацца грубай, незразумелай або неэтычнай?
• У які момант сутыкненне культур ператвараецца ў дыскрымінацыю?
• Наколькі цяжка непрадузята падыходзіць да культурных адрозненняў?
• Ці непазбежная страта культуры ў выніку глабалізацыі? Ці можна лічыць культуру, якая змянілася, страчанай? Ці не варта разглядаць культурныя змены як пазітыўны працэс у кантэксце пераменлівага свету?
• Якія правы чалавека закранаюцца ў гэтым практыкаванні?
• Юрыдычныя калізіі вакол правоў звычайна вырашаюцца ў судзе. Ці падыходзіць гэты спосаб для вырашэння праблем, звязаных з правамі чалавека?
• Якія патрабаванні павінны атрымаць прыярытэт – правы людзей на жыццё і ежу ці абарона навакольнага асяроддзя і захаванне відаў?

У канцы занятку даведайцеся, ці змянілася стаўленне ўдзельнікаў да пытанняў, звязаных з паляваннем на кітоў, з дапамогай метаду «высока або нізка». Паўтарыце тыя ж пытанні, якія вы задавалі ў частцы 1.

Парады для фасілітатараў

Складанасць пытанняў, якія разглядаюцца ў гэтым практыкаванні, азначае, што яно лепш за ўсё падыходзіць для сталай групы, якая валодае добрымі навыкамі вядзення дыскусіі. Практыкаванне прадугледжвае засваенне вялікага аб'ёму інфармацыі і, як бачна з тэксту на ролевых картках, наяўнасці пэўных ведаў па тэрміналогіі правоў чалавека. Можа быць, гэта практыкаванне варта правесці за два заняткі, зрабіўшы перапынак паміж імі, каб у груп быў час прачытаць ролевыя карткі і падумаць над пытаннямі.

Адна з важных задач гэтага практыкавання заключаецца ў тым, каб паказаць маладым людзям абмежаванасць іх пунктаў гледжання, абумоўленую культурнымі традыцыямі, і даць ім магчымасць пераасэнсаваць сваё стаўленне да ўстойлівага карыстання рэсурсамі жывой прыроды. Для многіх людзей паляванне на кітоў з'яўляецца вельмі эмацыянальным пытаннем, прычым часта ў іх ужо ёсць вельмі цвёрдыя перакананні на гэты конт. Гэта, з аднаго боку, ажыўляе дыскусію, а з другога – ускладняе працу над гэтай тэмай. Напрыклад, вы маглі б спытаць удзельнікаў, як бы яны адрэагавалі, калі б ім было забаронена спажываць нейкую асаблівую ежу, уласцівую іх культуры, ладу жыцця і традыцыям. Яшчэ адной задачай з'яўляецца развіццё навыкаў дасягнення кансэнсусу, менавіта таму практыкаванне прадугледжвае фармат пасяджэння на чале з выдуманай арганізацыяй «КРЭСТ» (займаецца пытаннямі культуры, правоў, навакольнага асяроддзя, устойлівасці і дыялогу), якая іграе ролю пасрэдніка. Перад правядзеннем практыкавання азнаёмцеся з інфармацыяй пра дасягненне кансэнсусу.

Падчас працы над часткай 2 пункта 1 пры жаданні можна падрабязна абмеркаваць некаторыя з наступных пытанняў:
• Чаму кіты такія важныя? Улічвайце пры гэтым эканамічныя, гістарычныя, экалагічныя і духоўныя аспекты.
• Ці знаходзяцца шэрыя кіты пад пагрозай знікнення? Ці маюцца на гэты конт навуковыя доказы?
• Чаму племя мака павінна перастаць есці мяса кітоў? Падумайце пра тое, што, прытрымліваючыся сваёй культурнай традыцыі, іўдзеі і мусульмане не ядуць свініну, але пры гэтым яны не замінаюць іншым людзям спажываць свіное мяса.
• Ці можна неяк змяніць рытуал палявання мака на кітоў? Памятайце, што культурныя традыцыі могуць мяняцца, і яны сапраўды мяняюцца: напрыклад, у адказ на эпідэмію СНІДу ў сусветных культурах размовы пра секс больш не з’яўляюцца табу, а звязаныя з сексам рытуалы, накшталт «ачышчэння ўдавы», падпадаюць пад забарону і змяняюцца.
• Калі можна дасягнуць дамоўленасці, якая сістэма маніторынгу спатрэбіцца для забеспячэння абароны кітоў? Падумайце пра адкрыты доступ да інфармацыі, пра тое, хто мог бы выступіць у ролі суддзі і вырашыць, ці было ў пэўным годзе пагалоўе кітоў дастатковым, і як супрацьстаяць падману ў гэтым пытанні.

Пераканайцеся, што ўдзельнікі правільна разумеюць некаторыя тэрміны і паняцці, якія выкарыстоўваюцца ў ролевых картках і прыводзяцца ніжэй.

Карэнныя народы

Не існуе адназначных прыкмет, якія дазваляюць аднесці той ці іншы народ да карэннага. Увогуле, можна сказаць, што яны з'яўляюцца нашчадкамі тых, хто першапачаткова засяляў тую ці іншую тэрыторыю да прыходу каланізатараў і да правядзення дзяржаўных меж. Яны заўсёды займаюць маргінальнае становішча ў сваіх дзяржавах і часта вядуць племянны лад жыцця. Дэкларацыя правоў карэнных народаў, прынятая ў 2007 годзе, прызнае іх права на самавызначэнне, свабоднае эканамічнае, сацыяльнае і культурнае развіццё і права на чалавечую годнасць і разнастайнасць культур.

Прынцып засцярогі

Прынцып засцярогі абвяшчае, што «калі якая-небудзь дзейнасць можа нанесці шкоду здароўю чалавека або навакольнаму асяроддзю, неабходна прыняць меры засцярогі нават у тым выпадку, калі нейкія прычынна-выніковыя сувязі немагчыма цалкам абгрунтаваць з навуковага пункту гледжання». Гэты прынцып прадугледжвае неабходнасць дзеянняў у сітуацыі нявызначанасці; ускладанне цяжару доказу на тых, хто абумовіў рызыку; аналіз альтэрнатыў патэнцыяльна шкодным відам дзейнасці; прыняцце рашэнняў на аснове шырокага ўдзелу.

Устойлівасць

Сусветная камісія ААН па навакольным асяроддзі і развіцці (WCED) у дакладзе 1989 года, названым таксама Дакладам Брунтлан, вызначыла тэрмін «устойлівае развіццё» як «развіццё, якое задавальняе патрэбы сённяшняга дня, не рызыкуючы здольнасцю будучых пакаленняў задаволіць свае патрэбы».
«Устойлівае выкарыстанне» – тэрмін, які ўжываецца толькі адносна аднаўляльных рэсурсаў. Гэта прадугледжвае выкарыстанне рэсурсу такімі тэмпамі, якія дазваляюць яму аднаўляцца. Існуе ўзгоднены ў глабальных маштабах прынцып устойлівага выкарыстання прыродных багаццяў на аснове навуковых доказаў і аб'ектыўных даных.

Варыянты

Калі вы працуеце з невялікай групай, яе можна падзяліць не на чатыры, а на дзве часткі: з аднаго боку будуць мака і Альянс Крайняй Поўначы, а з другога – Грынпіс і «Марскі пастух».

Для выканання гэтага практыкавання вы можаце запланаваць два заняткі, каб даць групам магчымасць знайсці патрэбную інфармацыю і мець больш часу для вызначэння сваіх пазіцый.

Гэта практыкаванне можна таксама правесці ў фармаце агульнай дыскусіі. Няхай кожную групу – мака, Альянс Крайняй Поўначы, «Марскі пастух» і Грынпіс – прадстаўляе асобны чалавек, які павінен будзе выкласці сваю пазіцыю і адказаць на пытанні аўдыторыі. У заключэнне правядзіце галасаванне па кожным з пяці пытанняў. Такім чынам вы зможаце абмеркаваць правы чалавека, культурныя і экалагічныя аспекты гэтай тэмы, але без элемента дасягнення кансэнсусу.

Прапановы па далейшай працы

Калі група жадае вывучыць тэму культурных змен, правядзіце практыкаванне «Хутка састарэе».

Ідэі для дзеяння

Падтрымлівайце карэнныя народы, купляючы іх прадукты. Многія рамесныя вырабы ў крамах, якія гандлююць «сумленна купленымі» таварамі, былі створаны прадстаўнікамі карэнных народаў. У наступны раз, калі вы захочаце купіць каму-небудзь падарунак, зазірніце ў такую краму.

Дадатковая інфармацыя

У Інтэрнэце даступна кніга Роба ван Гінкеля (Універсітэт Амстэрдама) «Мака-кітабоі, або смерць Левіяфана: адраджэнне традыцый і спрэчкі аб самабытнасці ў новым тысячагоддзі». Шукайце па запыце «Makah Whale Hunt and Leviathan's Death: Reinventing Tradition and Disputing Authenticity in the Age of Modernity».

Інфармацыю аб правах карэнных народаў можна знайсці на сайце Міжнароднай рабочай групы па справах карэнных народаў www.iwgia.org, а поўны тэкст Дэкларацыі правоў карэнных народаў 2007 года – на сайце  www.uncaged.co.uk.

Раздатачныя матэрыялы

Download as PDF

Агульная інфармацыя для фасілітатара

Народ мака (іх таксама называюць племенем мака ці проста мака) пражывае ў рэзервацыі, размешчанай у самай паўночна-заходняй частцы паўвострава Алімпік у штаце Вашынгтон (ЗША). У цяперашні час плошча рэзервацыі складае прыблізна 27 000 акраў. У ліпені 1999 года даныя перапісу насельніцтва племені паказалі, што ўсяго ў ім налічваецца 1214 чалавек, хоць у цяперашні час у рэзервацыі пражывае толькі 1079 з іх. Сярэдні ўзровень беспрацоўя ў рэзервацыі дасягае 51 %. Даходы амаль 49 % сем'яў рэзервацыі знаходзяцца за федэральнай мяжой беднасці, а 59 % жылля не адпавядае бягучым стандартам якасці.
Нягледзячы на гэту змрочную карціну, традыцыі племені застаюцца вельмі моцнымі, і многія мака пасля заканчэння ВНУ вяртаюцца ў рэзервацыю, каб працаваць у мясцовай клініцы ці ў школе, дапамагаючы роднаму племені. Крыніца: http://www.statemaster.com/encyclopedia/Makah

Кароткая гісторыя нядаўніх спрэчак:
• Кастрычнік 1997 года: рашэннем Міжнароднай кітабойнай камісіі племя мака забяспечана квотай на адлоў чатырох шэрых кітоў у год.
• 10 мая 1999 года: мака ўпершыню за больш чым 70 гадоў палявалі на кітоў. Актывісты абароны навакольнага асяроддзя перапынілі паляванне, рызыкуючы сваім жыццём і жыццём іншых людзей.
• 17 мая 1999 года: злоўлены адзін кіт.
• 9 чэрвеня 2000 года: апеляцыйны суд 9-й акругі пастанавіў забараніць паляванне на кітоў да правядзення новай ацэнкі стану навакольнага асяроддзя.
• Ліпень 2001 года: праведзена новая ацэнка. Паляванне зноў дазволена.
• 2002 год: Міжнародная кітабойная камісія задаволіла заяву мака на аднаўленне квоты на адлоў кітоў яшчэ на пяць гадоў.
• Снежань 2002 года: калегія ў складзе трох суддзяў 9-й акругі прыпыніла паляванне на нявызначаны тэрмін да атрымання поўнай справаздачы аб яго ўплыве на стан навакольнага асяроддзя.
• Люты 2005 года: племя мака падало афіцыйную заяву ў адрас Нацыянальнай службы марскога рыбалоўства аб скасаванні Акта аб абароне марскіх млекакормячых, што дазволіла б ім паляваць на кітоў.
• Верасень 2007 года: некаторыя прадстаўнікі племені, не дачакаўшыся ніякага афіцыйнага рашэння, пачалі паляваць на кітоў нелегальна.
• Май 2008 года: Служба рыбалоўства прадставіла праект справаздачы аб уздзеянні на навакольнае асяроддзе.
• Сярэдзіна 2009 года: не было вынесена ніякага канчатковага рашэння або пастановы па заяве на скасаванне.
Крыніца: www.historylink.org

Ролевая картка арганізацыі «КРЭСТ»

Ваша пазіцыя па праблеме палявання на кітоў нейтральная. Ваша роля – даць агульную інфармацыю аб правах чалавека і заканадаўстве па навакольным асяроддзі, стаць пасрэднікам паміж групамі і ў канцы падвесці вынікі. Ваша роля ў якасці фасілітатараў пасяджэння заключаецца ў тым, каб сачыць за тым, каб дыскусія не адыходзіла ад тэмы, і дапамагаць вырашаць непаразуменні. Дапамажыце групам перастаць факусіравацца на адрозненнях і замест гэтага высветліць, што ў іх ёсць агульнага, што дапаможа прыйсці да кансэнсусу па наступных пытаннях:
• Чаму кіты такія важныя?
• Ці знаходзяцца шэрыя кіты пад пагрозай знікнення?
• Чаму племя мака павінна перастаць есці мяса кітоў?
• Ці можна неяк змяніць рытуал палявання племені мака на кітоў?
• Калі можна дасягнуць дамоўленасці, якая сістэма маніторынгу спатрэбіцца для забеспячэння абароны кітоў?

Пачніце з прывітання ўсіх удзельнікаў. Вызначце рамкі дыскусій. Выдзеліце хвіліны дзве на тое, каб увесці ўдзельнікаў у кантэкст, коратка пералічыўшы асноўныя правы чалавека і аспекты аховы навакольнага асяроддзя, звязаныя з пытаннем на парадку дня. Сфармулюйце мэту пасяджэння яшчэ раз: абмеркаваць пэўныя пытанні і прыйсці да ўзаемаразумення, каб знайсці доўгатэрміновае рашэнне канфлікту.

Затым, да пачатку агульнай дыскусіі, запрасіце племя мака прадставіць свае аргументы на карысць аднаўлення палявання на кітоў. Пасля 50-хвіліннай дыскусіі вы павінны будзеце коратка падвесці вынікі і пералічыць спрэчныя пытанні, якія ўзніклі на пасяджэнні і якія трэба будзе вырашыць на наступным этапе.

Некаторая дадатковая інфармацыя па правах чалавека, культуры і ахове навакольнага асяроддзя

Артыкул 1 Міжнароднага пакта аб эканамічных, сацыяльных і культурных правах абвяшчае:
1. Усе народы маюць права на самавызначэнне. Згодна з гэтым правам, яны свабодна вызначаюць свой палітычны статус і свабодна забяспечваюць сваё эканамічнае, сацыяльнае і культурнае развіццё.
2. Усе народы для дасягнення сваіх мэт могуць свабодна распараджацца сваімі прыроднымі багаццямі і рэсурсамі без парушэння якіх-небудзь абавязацельстваў, што вынікаюць з міжнароднага эканамічнага супрацоўніцтва, заснаванага на прынцыпе ўзаемнай выгады, і з міжнароднага права. Ніводны народ ні ў якім разе не можа быць пазбаўлены належных яму сродкаў для існавання.

Артыкул 15 Міжнароднага пакта аб эканамічных, сацыяльных і культурных правах абвяшчае:
1. Дзяржавы – бакі гэтага Пакта прызнаюць права кожнага чалавека на:
(a) Удзел у культурным жыцці;
(b) Карыстанне вынікамі навуковага прагрэсу і іх практычнага прымянення.

У прэамбуле да Венскай дэкларацыі 1993 года заяўляецца: «Усе правы чалавека ўсёахопныя, непадзельныя і ўзаемазвязаныя. Міжнародная супольнасць павінна ставіцца да правоў чалавека глабальна, на справядлівай і роўнай аснове, з аднолькавым падыходам і ўвагай. … неабходна браць пад увагу значэнне нацыянальнай і рэгіянальнай спецыфікі і розных гістарычных, культурных і рэлігійных асаблівасцей».

У 1981 годзе Міжнародная кітабойная камісія дазволіла карэнным народам паляваць на кітоў для задавальнення іх уласных патрэб. Такі промысел быў вызначаны як «паляванне на кітоў для мэт спажывання мясцовым карэнным насельніцтвам, якое ажыццяўляецца абарыгеннымі, карэннымі або мясцовымі народамі або ад імені гэтых народаў, якіх аб'ядноўваюць моцныя супольныя, сямейныя, сацыяльныя і культурныя адносіны, звязаныя з традыцыйнай залежнасцю ад палявання на кітоў і іх выкарыстання».

У Канвенцыі ААН па марскім праве абвяшчаецца: «Адным з агульных прынцыпаў з'яўляецца аптымальна ўстойлівае выкарыстанне аднаўляльных марскіх рэсурсаў».

У 1982 годзе Міжнародная кітабойная камісія абвясціла мараторый на здабычу шэрых кітоў, прызнаных відам пад пагрозай знікнення. У 1994 годзе іх папуляцыя аднавілася прыблізна да 21 000 асобін, і яны былі выключаны са Спіса відаў пад пагрозай знікнення ў ЗША.

Ролевая картка племені мака

Ваша роля – расказаць пра сітуацыю індзейцаў-мака, якія жывуць на паўночна-заходнім узбярэжжы Паўночнай Амерыкі. Паляванне на кітоў з'яўляецца важнай культурнай традыцыяй племені мака, і вы толькі хочаце мець права забіваць пяць шэрых кітоў у год.

Выкарыстайце вашы ўласныя веды аб правах чалавека і праблемах навакольнага асяроддзя разам з наступнай інфармацыяй:
• Нягледзячы на тое, што апошняе паляванне на кітоў адбылося 70 гадоў таму, абрады, рытуалы, спевы і паданні перадаваліся з пакалення ў пакаленне і не зніклі. Вакол палявання ўзнікла цэлая сацыяльная структура.
• Цяпер некаторыя індзейцы-мака зарабляюць на жыццё лоўляй ласося і ціхаакіянскай вугальнай рыбы і прадаюць улоў мясцоваму рыбазаводу, аднак захавалася і традыцыя ўзаемнай падтрымкі, па якой сем'і і сябры дзеляцца ўловам адзін з адным.
• Пагалоўе кітоў скарацілася да крытычных паказчыкаў у выніку кітабойнага промыслу, які вялі еўрапейцы і амерыканцы. Цяпер папуляцыя дасягнула гістарычнага максімуму, і кіты былі выключаны са Спіса відаў пад пагрозай знікнення ў ЗША.
• Наша моладзь ганарыцца сваёй прыналежнасцю да племені, яго культуры і гісторыі. Быць часткай культуры з даўнімі традыцыямі – гэта вялікі гонар, якім мала хто з маладых амерыканцаў можа пахваліцца.
• Мы не збіраемся паляваць на шэрых кітоў у камерцыйных мэтах. Для нас гэта рытуал і забеспячэнне надзённай ежы.
• Мы запыталі да 5 шэрых кітоў, але гэта не значыць, што мы возьмем іх усіх.
• Мы вядзём промысел на малых кабатажных суднах, выкарыстоўваючы традыцыйны ручны гарпун. Магчыма, мы будзем выкарыстоўваць яго мадыфікаваны варыянт з гранатай на канцы, які ўжываюць на Алясцы для палявання на грэнландскіх кітоў..
• Мы зробім усё для таго, каб шэры кіт больш ніколі не трапіў у Спіс відаў пад пагрозай знікнення.

Ролевая картка арганізацыі «Марскі пастух» і Таварыства па захаванні кітоў і дэльфінаў

Арганізацыя «Марскі пастух» (Sea Shepherd International) – гэта некамерцыйная няўрадавая грамадская арганізацыя (НГА), якая расследуе і дакументуе парушэнні палажэнняў міжнароднага права, правілаў і пагадненняў аб абароне жывой прыроды мораў і акіянаў. Таварыства па захаванні кітоў і дэльфінаў (ТЗКД) – гэта самая актыўная ў свеце дабрачынная арганізацыя, якая займаецца захаваннем і забеспячэннем прымальных умоў пражывання кітоў, дэльфінаў і марскіх свіней (бурых дэльфінаў).

Выкарыстайце вашы ўласныя веды аб правах чалавека і праблемах навакольнага асяроддзя разам з наступнай інфармацыяй:
• «Як тут ні кажы, але паляванне на кітоў – гэта забойства, а забойства – гэта дрэнна».
– Кіты не людзі, але яны нічым не горшыя за людзей. Мысленне чалавека, які ўхваляе забойства кітоў, супадае з мысленнем чалавека, які згодны з генацыдам «непаўнавартасных» людзей.
– У глыбокім сэнсе кіты і некаторыя іншыя разумныя млекакормячыя заслугоўваюць калі не правоў чалавека, то ўжо дакладна «гуманістычных правоў».
• Сапраўдная прычына ініцыятывы мака заключаецца ў тым, што, як яны выдатна ведаюць, мяса кітоў у Японіі прадаецца па цане 80 долараў за кілаграм. Адзін кіт каштуе амаль 1 мільён долараў.
• Калі мака атрымаюць дазвол на кітабойны промысел, гэта паставіць пад пагрозу тысячы кітоў, паколькі Нарвегія, Японія, Расія і Ісландыя палічаць гэта прэцэдэнтам.
• Мы знаходзімся ў стане пошуку балансу, спрабуючы паважаць гістарычнае права людзей прытрымлівацца сваіх старадаўніх традыцый і пры гэтым захаваць і абараніць кітоў.
• У 1995 годзе Расію крытыкавалі за промысел шэрага кіта, сцвярджаючы, што кітовае мяса ішло не ў ежу карэнным народам, а на адкорм ліс на пушных фермах.
• Культуры мяняюцца. Эскімосы, якія жывуць на поўначы Аляскі, у эканамічным плане цяпер значна адрозніваюцца ад тых людзей, якія палявалі там на кітоў сто гадоў таму. Нафтаздабыча прынесла мясцовым жыхарам каласальныя грошы. Паляванне з выкарыстаннем сучасных катараў і верталётаў наўрад ці ўпісваецца ў паняцце абарыгеннага промыслу.
• Пакуль Міжнародная кітабойная камісія (МКК) працягвае дэбаты па такім эмацыянальным пытанні, як аднаўленне камерцыйнага палявання на кітоў, сотні кітоў і іх меншых па памеры суродзічаў, дэльфінаў і марскіх свіней, штогод гінуць у выніку абарыгеннага промыслу, не прыцягваючы практычна ніякай увагі.
• У кантэксце жывой прыроды варта прытрымлівацца прынцыпу засцярогі.

Ролевая картка Альянсу Крайняй Поўначы

Альянс Крайняй Поўначы з'яўляецца парасоністай арганізацыяй, якая прадстаўляе інтарэсы кітабояў і паляўнічых на цюленяў з Канады, Грэнландыі, Фарэрскіх астравоў, Ісландыі і Нарвегіі. АКП імкнецца захаваць берагавыя культуры і выступае за рацыянальнае выкарыстанне пагалоўя марскіх млекакормячых.

Выкарыстайце вашы ўласныя веды аб правах чалавека і праблемах навакольнага асяроддзя разам з наступнай інфармацыяй:
• Мака палявалі на кітоў на працягу 2000 гадоў, а потым прыйшлі белыя імперыялісты, прысвоілі промысел і разбурылі традыцыйны лад жыцця племені.
• Цяпер пагалоўе кітоў зноў досыць вялікае, але белыя людзі хочуць забараніць нам выкарыстанне гэтага рэсурсу і пазбавіць нас права на промысел.
• Розныя культуры ніколі не дамовяцца наконт таго, якіх жывёл абараняць, а якіх лепш падаваць на вячэру. У паўночнай Нарвегіі ў людзей склаліся асаблівыя адносіны да гаг, у той час як у Даніі грудка гэтых качак лічыцца далікатэсам. Таму на аргументы наконт таго, што «кіты – гэта зусім іншае», можна адказаць: «Іншае для каго?».
• Паляванне на кітоў і на цюленяў дазваляецца да таго часу, пакуль яно вядзецца карэнным насельніцтвам не для камерцыйных мэт і выключна для «традыцыйнага ўжывання». Гэта несправядліва, таму што:
– Паняцце «традыцыйнасці», як правіла, вызначаюць людзі староннія.
– Звязванне палявання на кітоў і цюленяў з некамерцыйным спосабам вытворчасці пазбаўляе людзей іх натуральнага права вызначаць сваю будучыню.
– Ніводная культура не застаецца статычнай, але палітыка праціўнікаў кітабойнага промыслу, па сутнасці, уяўляе сабой спробу «замарозіць» сітуацыю, ператварыць культуру, якая развіваецца, у статычны музейны экспанат.
– Здаецца, што большасць урадаў, якія падпісалі канвенцыю Міжнароднай кітабойнай камісіі (арганізацыі, якая кантралюе кітабойны промысел), асуджаюць ужо саму ідэю камерцыялізацыі. Іранічна, што такога пункту гледжання прытрымліваюцца ўрады, якія звычайна актыўна выступаюць за свабодны гандаль.
• Дзеючы мараторый, ці палітыку «рукі прэч ад кітоў», цяжка апраўдаць лагічнымі аргументамі. У сельскай гаспадарцы, рыбалоўстве і лесагаспадарцы многія віды дзейнасці ніяк нельга аднесці да ўстойлівага прыродакарыстання, аднак ні адна з іх поўнасцю не забаронена.
• «Марскія млекакормячыя з'яўляюцца часткай жывых рэсурсаў акіянскіх экасістэм. Іх неабходна абараняць, калі ім пагражае небяспека, а паляваць на іх можна толькі тады, калі ёсць упэўненасць у тым, што памер папуляцыі гэта дапускае. Паляванне таксама можа быць неабходна для таго, каб не дапусціць празмернага росту папуляцыі і парушэння балансу ў марскіх экасістэмах». (Даклад Савета Еўропы па марскіх млекакормячых ад 12 ліпеня 1993 года)
• Кітабойны промысел – добры прыклад таго, як пры дапамозе міжнароднага супрацоўніцтва празмернае выкарыстанне рэсурсаў можа ператварыцца ў рацыянальнае. Міжнароднае супрацоўніцтва недасканалае, аднак яно можа быць эфектыўным, і мы бачым гэта на практыцы.

Ролевая картка арганізацыі «Грынпіс»

Прыхільнікі руху «Грынпіс» ва ўсім свеце праводзяць кампаніі ў падтрымку сваіх уяўленняў аб тым, як зрабіць наш свет больш устойлівым.

Выкарыстайце вашы ўласныя веды аб правах чалавека і праблемах навакольнага асяроддзя разам з наступнай інфармацыяй:
• У розных культурах свету кіты лічацца святымі жывёламі, і кожны іх від успрымаецца як суверэнная нацыя, вартая павагі і абароны.
• Кіты прыносяць радасць многім тысячам людзей, якія за імі проста назіраюць.
• Грынпіс не ўхваляе ні адзін са спосабаў кітабойнага промыслу, але і не выступае супраць промыслу, які сапраўды забяспечвае сродкі да існавання і ў якім адсутнічае камерцыйны складальнік.
• Шэрыя кіты штогод мігрыруюць на велізарныя адлегласці і толькі ненадоўга заходзяць у воды паблізу пасяленняў мака.
• Калі аднаму племені дазволіць забіваць 5 шэрых кітоў, то іншыя плямёны Канады і Аляскі заявяць: «Што ж, калі ім можна паляваць на кітоў, то можна і нам».
• Вельмі складана вызначыць дакладную колькасць кітоў у розных папуляцыях. Памер большасці папуляцый вядомы з дакладнасцю плюс-мінус 50 %. Змены адбываюцца вельмі павольна, і цяжка сказаць, павялічваецца ці памяншаецца папуляцыя, пасля некалькіх гадоў вывучэння. Але несумненна тое, што прычынай скарачэння колькасці кітоў з'яўляецца іх промысел у камерцыйных мэтах.